Czy ponaglenie pomoże w walce z przewlekłością postępowania?

Od 1 czerwca 2017 r. wejść ma w życie nowelizacja kpa, która do postępowania administracyjnego wprowadzi nowy środek zwalczania bezczynności i przewlekłości - ponaglenie. Ponaglenie ma szansę wydatnie przyczynić się do przyspieszenia procedowania w sprawach administracyjnych.

Ponaglenie zastąpi funkcjonujące obecnie, nie do końca spełniające swoją rolę, zażalenie na przewlekłość i bezczynność.

Prawo do wniesienia ponaglenia ma służyć stronie postępowania w każdym przypadku gdy:

• nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 lub przepisach szczególnych ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 (bezczynność);
• postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość).

To nowość, bo do tej pory, jeśli nie zostały przekroczone terminy ustawowe (w pierwszej instancji - miesiąc, a w sprawie szczególnie skomplikowanej - 2 miesiące) nie można było skutecznie czynić organom zarzutu przewlekłości.

Obecnie, jak wskazują projektodawcy „o przewlekłości postępowania może świadczyć wykonywanie czynności w dużym odstępie czasu bądź wykonywanie czynności pozornych, mnożenie przez organ czynności dowodowych ponad potrzebę wynikającą z istoty sprawy czy nieuzasadnione przedłużanie terminu załatwienia sprawy. (…) Oceniając zasadność zarzutu przewlekłości postępowania, należy rozważyć zatem, czy możliwe było szybsze i efektywniejsze prowadzenie postępowania w danej sprawie”.

Organ, któremu strona zarzuci przewlekłość lub bezczynność będzie zobowiązany przekazać ponaglenie organowi wyższego stopnia nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania wraz z niezbędnymi odpisami akt sprawy. Co istotne, odpisy będą mogły zostać sporządzone w formie dokumentu elektronicznego. To zmiana, która z ponaglenia może uczynić realny środek zwalczania przewlekłości. Obecnie niejednokrotnie zdarzało się, że organy przekazywały zażalenie na bezczynność lub przewlekłość wraz aktami postępowania, a następnie uchylały się od dalszego procedowania twierdząc, że nie mogą sprawy załatwić, gdyż nie mają akt. Tego rodzaju zachowania wypaczały sens skarżenia bezczynności czy przewlekłości.

Kolejnym novum jest to, iż organ właściwy do rozpatrzenia ponaglenia będzie miał na to zaledwie siedem dni od dnia jego otrzymania. Dotychczasowe uregulowania nie wyznaczały żadnego terminu w tym zakresie, co skutkowało nawet kilkumiesięcznym procedowaniem zażaleń na bezczynność i przewlekłość!

W terminie siedmiu dni od otrzymania ponaglenia, organ właściwy do jego rozpatrzenia:

1. wskaże, czy miała miejsce bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania, i czy miało ono miejsce z rażącym naruszeniem prawa;
2. w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości:

• zobowiąże organ rozpatrujący sprawę do jej załatwienia i wyznaczy mu w tym zakresie termin;
• zarządzi wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.