Po 1 stycznia 2019 r.: dodatkowe składki i danina solidarnościowa

Sejm uchwalił 23 października 2018 r. ustawę o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Ustanawia ona państwowy fundusz celowy (pełna nazwa w tytule ustawy, w skrócie: Fundusz Solidarnościowy), którego zadaniem jest realizacja celów związanych z wsparciem osób niepełnosprawnych. Fundusz będzie obsługiwał tworzone w tym obszarze programy rządowe i resortowe, a nadto będzie gromadził środki na te cele. Ustawa jest pokłosiem protestów sejmowych, które miały miejsce wiosną br.

Efektem utworzenia Funduszu Solidarnościowego ma być poprawa losu osób niepełnosprawnych. Skutkiem ubocznym będzie ubytek w kieszeniach podatników. Głównymi przychodami Funduszu będą bowiem:

• obowiązkowe składki na Fundusz,
• danina solidarnościowa.

Do obowiązkowych składek na Fundusz stosowane będą przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy. Wysokość stopy procentowej tych składek określać będzie każdorazowo ustawa budżetowa. Za pobór składek na Fundusz odpowiedzialny będzie ZUS.

Z przepisów wynika, że płatnicy składek powinni sumować stawki procentowe obowiązkowych składek na Fundusz Solidarnościowy i stawki procentowe składek na Fundusz Pracy, łącznie obliczać i wykazywać w łącznej kwocie w deklaracji rozliczeniowej. W uproszczeniu można zatem przyjąć, że z punktu widzenia płatnika składek jest to zwiększenie składek na Fundusz Pracy. ZUS odpowiada za rozdział wpłaconych składek na poszczególne Fundusze.

Przepisy określają zasady przeznaczenia środków Funduszu na cele związane ze wsparciem osób niepełnosprawnych, przewidując możliwość tworzenia programów rządowych i resortowych, a także udział JST w omawianych działaniach.

Przewiduje się, że składki na Fundusz Solidarnościowy będą stanowiły koszt uzyskania przychodu na takich samych zasadach jak składki na ubezpieczenia społeczne. Składki te będą zatem kosztem miesiąca, za który należne jest wynagrodzenie, będące podstawą obliczenia składki. Konieczne jest terminowe opłacenie składki. W przeciwnym wypadku omawiane składki będą kosztem podatkowym na zasadzie kasowej.

Z kolei danina solidarnościowa została uregulowana w ustawie o PDOF jako odrębny podatek. Poświęcono jej przede wszystkim nowy rozdział 6a. Danina będzie liczona jako 4% nadwyżki podstawy obliczenia podatku ponad kwotę 1.000.000 zł i dotyczyć będzie wszystkich osób fizycznych. Podstawę opodatkowania stanowić będą zsumowane dochody:

• podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej (m.in. z pracy, z rent i emerytur, z działalności wykonywanej osobiście, z praw majątkowych),
• z pozarolniczej działalności gospodarczej objęte tzw. podatkiem liniowym (a zatem także dochody uzyskiwane w ramach spółki cywilnej i spółek osobowych: jawnej, partnerskiej, komandytowej),
• objęte podatkiem od dochodów zagranicznej spółki kontrolowanej,
• niektóre dochody kapitałowe (ze zbycia udziałów, akcji, papierów wartościowych, instrumentów pochodnych, z objęcia niektórych wkładów niepieniężnych).

Danina nie ominie polskich rezydentów podatkowych osiągających dochody poza granicami RP. Poza wspomnianymi już dochodami zagranicznych spółek kontrolowanych, nowelizacja włącza to podstawy obliczenia daniny dochody zagraniczne, które dolicza się do dochodów krajowych (tj. objęte – w oparciu o przepisy ustawy albo właściwej umowy międzynarodowej – metodą unikania podwójnego opodatkowania zaliczenia proporcjonalnego). Wolne od omawianego podatku są natomiast zagraniczne dochody, które jedynie wpływają na wyliczenie stawki, jaką opodatkowane są dochody krajowe (tj. zagraniczne dochody, do których znajduje zastosowanie metoda unikania podwójnego opodatkowania wyłączenia z progresją). Takie rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w oczywisty sposób narusza konstytucyjną zasadę równości. Osoby osiągające takie same dochody zagranicą mogą być bowiem w różnym stopniu obłożone daniną solidarnościową.

Wspomnieć należy, że ustawodawca niezwykle ogólnie uregulował podstawę obliczenia daniny solidarnościowej odwołując się do „sumy dochodów” podlegających w określonym trybie, wskazując przy tym o jakie kwoty tę sumę należy pomniejszyć. Pomniejszenie dotyczy jedynie składek na ubezpieczenie społeczne odliczanych od podstawy obliczenia podatku dochodowego oraz kwot odliczanych od dochodu zagranicznej spółki kontrolowanej. Rodzi to daleko idącą wątpliwość co do dopuszczalności innych potrąceń (w szczególności strat z lat ubiegłych).

Osoby objęte daniną solidarnościową będą zmuszone do złożenia kolejnego zeznania podatkowego – w terminie do 30 kwietnia roku kalendarzowego. Ustawa przewiduje, że pierwsza deklaracja powinna zostać złożona do 30 kwietnia 2020 r. Pierwsza danina powinna być wyliczona z uwzględnieniem dochodów uzyskanych od dnia 1 stycznia 2019 r. i kwot pomniejszających te dochody wykazywanych w zeznaniach podatkowych (rocznym obliczeniu podatku sporządzonym przez organ rentowy) składanych dla celów podatku dochodowego w terminie upływającym między 1 stycznia 2019 r. a 30 kwietnia 2020 r.

Ustawodawca wykluczył możliwość zaliczenia zapłaconej daniny solidarnościowej do kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym.

Obecnie omawiana ustawa czeka już tylko na podpis Prezydenta RP i ogłoszenie w Dzienniku Ustaw.