Zgłoszenie Beneficjenta Rzeczywistego do Rejestru nie tak oczywiste

Po upływie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie rozdziału 6 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu [dalej jako: „Ustawa”], mocą którego rozpoczął funkcjonowanie Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych [dalej jako: „CRBR”, „Rejestr”] nadszedł czas na pierwsze wnioski i podsumowania.

O podstawowych zasadach dokonywania zgłoszenia do Rejestru informowaliśmy już na łamach portalu w artykule opublikowanym w październiku br. (http://ziemskibiznes.pl/blog/aktualnosci/od-13-pa%C5%BAdziernika-2019-r.-funkcjonuje-centralny-rejestr-beneficjent%C3%B3w-rzeczywistych.html)

Jedna z problematycznych kwestii dotyczy aspektów podmiotowych procedury dokonywania zgłoszeń do CRBR. Wyprzedzając dalsze uwagi warto przypomnieć, że zgodnie z art. 61 Ustawy zgłoszenia do rejestru dokonuje osoba uprawniona do reprezentacji spółki. W odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, mocą art. 201 Kodeksu spółek handlowych [dalej jako: „KSH”] zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentują spółkę. Art. 204 KSH precyzuje, że prawo członka zarządu do prowadzenia spraw i reprezentacji spółki obejmują wszystkie czynności sądowe i pozasądowe spółki. Sposób reprezentacji wymaga ujawnienia w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Co do zasady, ukształtowanie sposobu reprezentacji w przypadku zarządu wieloosobowego zostało pozostawione woli osób tworzących spółkę i może zostać uregulowane w umowie. W przeciwnym razie wiążące są postanowienia KSH dotyczące sposobu reprezentacji. Zgodnie bowiem z art. 205 KSH jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Nasuwa się zatem kluczowe dla problematyki niniejszego artykułu pytanie:

Czy uprawnionym do dokonania zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych jest także prokurent?

Kwestia ta wydaje się być kluczowa, mając na uwadze zwłaszcza wciąż rosnącą na polskim rynku obecność podmiotów z obcym kapitałem. Sprostanie obowiązkowi dokonania zgłoszenia do CRBR jest trudne zwłaszcza w sytuacji, gdy członkowie zarządu spółek są cudzoziemcami, nierzadko pochodzącymi z państw nienależących do UE, a w konsekwencji nieposiadającymi niezbędnych z punktu widzenia polskiego prawa atrybutów, do których w sprawach rejestrowych i spółkowych należą nr PESEL oraz kwalifikowany podpis elektroniczny albo profil zaufany ePUAP. Również w odniesieniu do zgłoszenia do CRBR wymagane jest posiadanie kwalifikowanego podpisu elektronicznego albo profilu ePUAP, co  znalazło wyraz w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych (Dz.U. z 2018, poz. 968) [dalej jako „Rozporządzenie”].

W takiej sytuacji znaczącym ułatwieniem byłoby ustanowienie w spółce prokurenta, który posiadałby na równi z członkami zarządu uprawnienie do dokonania zgłoszenia Beneficjenta Rzeczywistego do Rejestru. Odpowiedź na postawione wyżej pytanie jest jednak złożona i zależy od przyjętego w spółce modelu reprezentacji.

Przyjmując model reprezentacji łącznej obejmujący umocowanie do działania członka zarządu łącznie z prokurentem właściwym wydaje się przyjęcie rozwiązania, które umożliwia prokurentowi dokonanie zgłoszenia do CRBR.

Wątpliwości pojawiają się natomiast w przypadku zarządu jednoosobowego, gdy do składania oświadczeń w imieniu spółki uprawniony jest jedyny członek zarządu, a jednocześnie wpis w rejestrze przedsiębiorców przewiduje ustanowienie prokurenta, któremu udzielona została prokura samoistna. Z kodeksowej definicji prokury wynika, że obejmuje ona umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Niewątpliwie do zakresu takich czynności należy dokonanie zgłoszenia do CRBR. Dlaczego zatem pojawiają się wątpliwości?

W piśmiennictwie można spotkać się ze stanowiskiem, zgodnie z którym działanie jedynego członka zarządu nie wyklucza reprezentacji spółki także przez prokurenta czy innego pełnomocnika, biorącego jednak swoje umocowanie, bezpośrednio lub pośrednio, od zarządu. Ustawodawca uznał to za tak oczywiste, że zasady tej nawet wyraźnie nie sformułował.[1] Proste przyjęcie powyższego stanowiska nie wydaje się być właściwe i oczywiste, zwłaszcza mając na uwadze wątpliwości, które pojawiały się w analogicznej kwestii na tle regulacji art. 19e ust. 2 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Ostatecznie, ustawodawca zdecydował się wskazać wprost, że zgłoszenia dokumentów finansowych spółki za pośrednictwem systemu teleinformatycznego może dokonać nie tylko osoba uprawniona do reprezentowania podmiotu, ale także prokurent, syndyk, likwidator oraz zarządca w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Zatem można przyjąć, że gdyby ustawodawca chciał, by do kręgu osób uprawnionych do dokonania zgłoszenia Beneficjenta Rzeczywistego zaliczyć także prokurenta, dałby temu wyraz wprost w przepisie. A skoro takiego rozwiązania nie zastosował to należy uznać, że model reprezentacji samodzielnej jedynego członka zarządu wyklucza możliwość dokonania zgłoszenia do CRBR przez prokurenta.

Jednoznacznego i formułowanego wprost stanowiska w tym zakresie nie zajmuje także Ministerstwo Finansów, które w informacjach publikowanych na swojej stronie internetowej[2]  podaje jedynie ogólną wskazówkę, że „zgłoszenia do CRBR może dokonać zgodnie z art. 61 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2019 r. poz. 1115, z późn. zm.) jedynie osoba uprawniona do reprezentacji spółki, tj. osoba ujawniona w KRS jako uprawniona do reprezentacji spółki”. W uzupełnieniu podając, że „w przypadku gdy w spółce prokurent jest uprawniony do reprezentacji to może dokonać zgłoszenia informacji do CRBR”. Powyższe sugeruje, że prokurent będzie wówczas uprawniony do dokonania zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego do Rejestru, jeśli zostanie ujawniony w Dziale 2 Rubryka 1 – Organ uprawniony do reprezentacji podmiotu – rejestru przedsiębiorców KRS.

O prawidłowości zaprezentowanego w niniejszym artykule stanowiska przesądzi ostatecznie praktyka, w tym działania organu właściwego w sprawach Rejestru. § 5 Rozporządzenia przewiduje bowiem możliwość żądania przez ten organ ponownego złożenia zgłoszenia przez spółkę w terminie trzech dni roboczych w sytuacji, gdy zgłoszenie zostało dokonane z naruszeniem art. 58-61 Ustawy lub zawiera oczywiste omyłki.