Zbycie udziałów (akcji) spółki może naruszać zasadę trwałości projektu UE

Zakończenie realizacji projektu współfinansowanego z wykorzystaniem środków funduszy UE i obejmującego inwestycje w infrastrukturę lub środki produkcji (zakup sprzętu lub wyposażenia) stanowi zarazem początek pięcioletniego okresu trwałości projektu (w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw okres ten wyniesie 3 lata). W tym czasie projekt nie powinien zostać poddany niedozwolonej znaczącej modyfikacji, która może wynikać m.in. z przeniesienia prawa własności środków trwałych czy infrastruktury wytworzonej z udziałem środków UE na inny podmiot.

Podstawy zasady trwałości

Zasada trwałości projektu wynika bezpośrednio z przepisów prawa UE i zwykle jej odzwierciedleniem są odpowiednie postanowienia umowy o dofinansowanie projektu. Niestety przepisy unijnych rozporządzeń, dotyczących poszczególnych funduszy UE, z których korzystali polscy przedsiębiorcy w poprzedniej perspektywie finansowej, nie są jednobrzmiące, a ich praktyczne stosowanie przez instytucje zarządzające funduszami unijnymi w Polsce różni się, w zależności od programu i rodzaju funduszu UE, którego środki zasilały dany program operacyjny.

Ryzykowne zmiany w strukturze kapitału

W przypadku Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), który stanowił główne źródło wsparcia dla projektów przedsiębiorstw w ramach regionalnych i krajowych programów operacyjnych 2007-2013 - niedozwolona zasadnicza modyfikacja projektu ma miejsce wówczas, gdy wynika ze zmiany charakteru własności elementu infrastruktury albo z zaprzestania działalności produkcyjnej i zarazem ma wpływ na charakter lub warunki realizacji projektu lub powoduje uzyskanie nieuzasadnionej korzyści przez przedsiębiorstwo lub podmiot publiczny.*

Jakkolwiek w konsekwencji zmian w strukturze kapitału spółki, co do zasady nie dochodzi do zmiany właściciela infrastruktury czy środków trwałych – w przypadku projektów finansowanych z EFRR zbycie udziałów (akcji) jest traktowane przez instytucje zarządzające jako „zmiana charakteru własności” infrastruktury. Wówczas bada się, czy transakcja zbycia udziałów (akcji) ma wpływ na charakter lub cele projektu albo na warunki jego realizacji. Weryfikacji poddaje się także ewentualne wystąpienie „nieuzasadnionej korzyści” (w aspekcie ekonomicznym) – zarówno po stronie zbywcy, jak i nabywcy udziałów (akcji). Z uwagi na powyższe, problematyczną może być zwłaszcza sytuacja, w której udziały (akcje) nabywa podmiot, który nie spełniałby kryteriów przyznania wsparcia, bądź gdy po stronie zbywcy lub nabywcy udziałów (akcji) powstanie korzyść, której nie się pogodzić z celami pomocy współfinansowanej ze środków EFRR.

Konsekwencje naruszenia trwałości projektu

Wątpliwości interpretacyjne, dotyczące pojęć „zmiana charakteru własności” i ”nieuzasadniona korzyść” powodują, że zbycie udziałów bądź akcji spółki-beneficjenta w okresie trwałości projektu jest zawsze obarczone ryzykiem. Ewentualne nieutrzymanie trwałości projektu zrealizowanego dzięki wsparciu funduszy UE stanowi bowiem nieprawidłowość, skutkującą koniecznością wymierzenia beneficjentowi korekty finansowej, sprowadzającej się do zwrotu części lub całości dofinansowania wraz odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków.