serwis prowadzioi

11.04.2017

Gospodarka odpadami

WPGO nie ma, inwestycje czekają…

autor: Joanna Kostrzewska

Na chwilę obecną w niespełna połowie z 16 województw w kraju przyjęto zaktualizowane plany gospodarki odpadami wraz z planami inwestycyjnymi [WPGO].

Dla 9 województw kwestia uchwalenia WPGO, a przy tym i zbadania ich legalności, pozostaje cały czas otwarta. Dla podmiotów prowadzących w tych województwach działalność z wykorzystaniem instalacji do zagospodarowania odpadów, zarówno tych, którzy inwestują w rozbudowę posiadanych instalacji, jak i tych, którzy dopiero podejmują inwestycje w zakresie nowych instalacji zdające się nie mieć końca, oczekiwanie na przyjęcie WPGO, zaczyna być coraz trudniejsze. Oczekiwanie na ostateczne przyjęcie WPGO, dla wielu związane jest z wprowadzonym do ustawy o odpadach art. 38a, który od uwzględnienia instalacji w WPGO uzależnia wydanie inwestorowi decyzji środowiskowej, pozwolenia na budowę, pozwolenia zintegrowanego lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów z tej instalacji. Wprowadzenie powyższego uwarunkowania, stanowiącego swoiste „być, albo nie być” w branży gospodarujących odpadami dotyczy takich instalacji jak: do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, spalarni, kompostowni oraz składowisk odpadów komunalnych.

W kontekście powyższego należy mieć na uwadze, że przyjęcie przez organy samorządu województwa WPGO nie daje jednak gwarancji, że Plan taki wejdzie w życie i będzie obowiązywał. Należy pamiętać, że akt ten podlega badaniu przez organ nadzoru (wojewodę) bądź, w razie skutecznego wniesienia skargi,  przez sąd administracyjny co do jego legalności co sprawia, że nie można mieć pewności, że w konkretnym przypadku zgodność postanowień WPGO z prawem nie zostanie zakwestionowana.

Dla przykładu wskazać można na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego, który z powodu szeregu uchybień stwierdził nieważność uchwały Sejmiku Województwa Mazowieckiego w sprawie PGO 2022 dla województwa mazowieckiego w całości. Na powyższe rozstrzygnięcie wojewody Sejmik złożył skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, co nie zmienia faktu, że nowy Plan dla tego województwa, do czasu zakończenia postępowania przed sądem, jest w istocie bezskuteczny. Ewentualne zakwestionowanie (przez organ nadzoru lub sąd) kolejnych wojewódzkich planów gospodarki odpadami w skali kraju również spowoduje, że mimo ich uchwalenia nie będą obowiązywać, co nie pozostanie bez wpływu na funkcjonujący na terenie województw i w kraju system gospodarki odpadami[1]

Wspomniana powyżej „bezskuteczność” WPGO wynika z postanowień art. 82a ust. 1 ustawy o samorządzie województwa, zgodnie z którym stwierdzenie przez organ nadzoru nieważności uchwały organu samorządu województwa wstrzymuje jej wykonanie z mocy prawa w zakresie objętym stwierdzeniem nieważności, z dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego. Z brzmienia tego przepisu wynika, że do czasu uprawomocnienia się rozstrzygnięcia nadzorczego w stosunku do określonej uchwały, postanowienia w niej zawarte nie wywołują skutków prawnych, zarówno w zakresie uprawnień jak i obowiązków z niej wynikających. W przedmiotowym zakresie wskazuje się m.in., że „skutkiem prawnym wstrzymania mocy uchwały jest niedopuszczalność podejmowania na jej podstawie działań; /…/”[2].

Mało tego, po uprawomocnieniu się rozstrzygnięcia nadzorczego, tj. kiedy bezskutecznie upłynie termin na jego zaskarżenie przez sejmik województwa do sądu administracyjnego, bądź też kiedy sąd administracyjny prawomocnie przyzna rację organowi nadzoru,  rozstrzygnięcie nadzorcze w ogóle wyeliminuje uchwałę (WPGO) z obrotu prawnego.

Analogiczny skutek nastąpi również w razie stwierdzenia nieważności uchwały sejmiku województwa przez sąd administracyjny. Zakładając, że skarga na uchwałę w sprawie WPGO zostanie skutecznie wniesiona, tj. skarżący wylegitymuje się wymaganą w sprawie legitymacją skargową[3] bądź skarga zostanie wniesiona przez wojewodę, bądź prokuratora, którzy legitymacji skargowej wykazywać przed sądem nie muszą, sąd będzie zobligowany zbadać legalność postanowień samego Planu. Uznając, że kwestionowana uchwała jest sprzeczna z prawem, sąd stwierdzi jej nieważność (w całości lub w części) w trybie art. 147 § 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi[4] [ppsa]. Wykonanie takiej uchwały będzie z mocy prawa wstrzymane zgodnie z art. 152 § 1 ppsa.

Analogicznie jak w przypadku rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody, uchwała nie będzie wywoływała skutków prawnych, które z niej wynikają od chwili wydania wyroku, mimo że wyrok nie jest jeszcze prawomocny[5]. Jednym słowem, pomimo, że WPGO został podjęty, w świetle prawa nie będzie możliwe skuteczne powoływanie się na wynikające z niego postanowienia (uprawnienia lub obowiązki). Prawomocne stwierdzenie nieważności uchwały w sprawie WPGO spowoduje, że zostanie ona w całości wyeliminowana z obrotu prawnego ze skutkiem ex tunc, tj. na przeszłość, co stwarzać będzie z kolei stan, jakby nowe WPGO nie zostało w ogóle przyjęte.

Z uwagi na powyższe należy wskazać, że w okresie wstrzymania wykonania Planu, inwestor nie będzie mógł skutecznie powoływać się na fakt uwzględnienia jego instalacji w Planie, gdyż zapis taki trzeba będzie traktować jako nieistniejący. Wobec niemożliwości otrzymania w takiej sytuacji wymaganej decyzji (z racji na art. 38a ustawy o odpadach) nie trudno o wniosek, że realizacja projektowanej inwestycji, w zgodzie z obowiązującym prawem, będzie zwyczajnie niemożliwa. Co więcej, konsekwencją nie uwzględnienia określonej instalacji w planie inwestycyjnym będzie brak możliwości finansowania realizowanej inwestycji ze środków Unii Europejskiej lub funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (art. 35 ust. 9 ustawy o odpadach).

Prawomocne wyeliminowanie WPGO z obrotu prawnego, skutkujące jak wskazano, powstaniem sytuacji, jakby Plan nigdy nie został podjęty, powodować również będzie, że funkcjonujący na terenie województwa system gospodarki odpadami opierać będzie się musiał na aktualnie obowiązującym WPGO z roku 2012, w każdym jego aspekcie, w tym w zakresie aktualnie posiadanego przez instalację statusu. Stan taki będzie musiał się utrzymywać dopóki organy samorządu województwa nie opracują i nie uchwalą ponownie WPGO w zgodzie z obowiązującym prawem, co – jeśli brać pod uwagę obowiązek opiniowania WPGO i uzgadniania planu inwestycyjnego z Ministerstwem Środowiska – znowu potrwa.

Dla inwestorów realizujących rozbudowę instalacji, jak i dla tych, którzy zamierzają realizować nowe inwestycje w zakresie instalacji zagospodarowania odpadów, wyeliminowanie WPGO z obrotu prawnego (wraz z załącznikiem w postaci planu inwestycyjnego) stwarzać będzie konieczność dalszego wstrzymania projektowanych działań oraz oczekiwanie na kolejne przyjęcie Planu przez sejmik województwa. Odrębnej, choć jak się wydaje koniecznej  analizy, wymagałaby w takiej sytuacji kwestia ewentualnych strat, jakie poszczególni przedsiębiorcy ponoszą w związku z niemożliwością sfinalizowania lub podjęcia realizacji projektowanych inwestycji.
 

[1] O konsekwencjach braku uchwalenia nowych WPGO dla funkcjonowania systemów gospodarki odpadami, szerzej M. Kiełbus [w:] Przedłużają się prace nad WPGO. Jakie będą konsekwencje braku ich aktualizacji?, http://portalkomunalny.pl/wpgo-brak-konsekwencje-kielbus-338319/.

[2] B. Adamiak, Nieważność aktu prawa miejscowego a wadliwość decyzji administracyjnej, Państwo i Prawo z 2002 r. Nr 9, s. 15 i nast.

[3] Na ten temat patrz artykuł: J. Kostrzewska, Skarga na wojewódzki plan gospodarki odpadami, http://sozosfera.pl/prawo/skarga-na-wojewodzki-plan-gospodarki-odpadami.

[4] Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.

[5] por. wyrok NSA z dnia 18.05.2016 r., sygn. II OSK 1912/15.

Joanna Kostrzewska

Joanna Kostrzewska

radca prawny, partner

Masz pytanie?

Joanna Kostrzewska

radca prawny, partner

Starsze wpisy

Newsletter Lexpress

Zapisz się do naszego branżowego
newslettera i bądź na bieżąco!

Pozostałe wpisy

Gospodarka odpadami07.03.2024

Możliwe nowe obowiązki podmiotów sektora gospodarowania odpadami wynikające z Dyrektywy NIS 2

Gospodarka odpadami21.03.2023

Odpowiedzialność karna w gospodarce odpadami

wszystkie wpisy
"

Prowadzenie działalności w branży gospodarki odpadami wymaga nieustannego reagowania na zmieniającą się rzeczywistość prawną. W tych trudnych warunkach pomagamy podejmować trafne decyzje biznesowe, z powodzeniem wspierając naszych Klientów.

"

Dowiedz się więcej:

Gospodarka odpadami