Ustawa krajobrazowa: dwie kary za jedno naruszenie

Ustawa krajobrazowa[1] wprowadza kary pieniężne za niezgodne z prawem umieszczenie urządzenia reklamowego lub tablicy reklamowej oraz penalizuje pewne naruszenia zasad lokowania urządzeń reklamowych jako wykroczenia. Niekiedy za ten sam czyn, w świetle przepisów ustawy, można zostać ukaranym podwójnie.

Odpowiedzialność za wykroczenia

Ustawą dodano do kodeksu wykroczeń art. 63b, zgodnie z którym, kto umieszcza reklamę z naruszeniem warunków jej sytuowania określonych w art. 42a u.d.p. (dotyczy zasad sytuowania reklam emitujących światło), o gabarytach większych niż dopuszczalne lub wykonane z wyrobów innych niż dopuszczalne, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

Sankcja administracyjna

Co ciekawe, niektóre czyny wypełniające znamiona ww. wykroczenia mogą stanowić podstawę nałożenia kary pieniężnej (czyli sankcji administracyjnej), o której mowa w nowowprowadzonym ustawą krajobrazową art. 37d ust. 1 u.p.z.p. Na mocy tego przepisu, podmiot, który umieścił tablicę reklamową lub urządzenie reklamowe niezgodne z przepisami uchwały reklamowej podlega karze pieniężnej (szerzej w artykule z dnia 5 sierpnia 2015 roku pt „Kto odpowiada za reklamy?”).

Dwie kary za to samo?

Czy regulacja przewidująca możliwość podwójnego karania za ten sam czyn jest zgodna z prawem? To złożony problem.

Możliwość wymierzania za ten sam czyn zarówno sankcji karnej, jak i administracyjnej była przedmiotem dyskusji przy okazji jej wprowadzania w kilku aktach prawnych. Reprezentowane przy tej okazji poglądy były zróżnicowane.

Dla przykładu, Rzecznik Praw Obywatelskich w swoim wystąpieniu do Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 października 2014 roku w sprawie odpowiedzialności za niezgodne z prawem transgraniczne przemieszczanie odpadów stwierdził, że taki stan rodzi uzasadnione obawy w szczególności w związku z zasadą demokratycznego państwa prawnego, w którym niedopuszczalne jest podwójne karanie tej samej osoby za ten sam czyn – sankcją o charakterze administracyjnym i sankcją o charakterze karnym.

Z kolei w wyroku z dnia 14 października 2009 roku (sygn. akt: Kp 4/09) Trybunał Konstytucyjny odrzucił tezę, że sama kumulacja sankcji za wykroczenie i administracyjnej kary pieniężnej w każdym wypadku oznaczać miałaby niedopuszczalne „podwójne karanie”. Niemniej Trybunał doszedł jednak przekonania, że: „Kwestia dublowania czy multyplikacji sankcji (niezależnie od tego, jaki poszczególne z nich mają charakter) jest jednak problemem proporcjonalności. «Nadmierna represywność» powodująca, że oceniane rozwiązanie normatywne uzna się nieproporcjonalnie uciążliwe, może bowiem mieć swe źródło w nagromadzeniu różnych negatywnych następstw jednej sytuacji: nie tylko sankcji penalnych, lecz także kar administracyjnych, ich wymiaru, obostrzeń proceduralnych, dowodowych itd.”.

Niekiedy sam prawodawca, dostrzegając wątpliwości co do konstytucyjności idei podwójnego karania za ten sam czyn, wprowadza reguły kolizyjne pozwalające unikać tego typu sytuacji. Tytułem przykładu powołać tu można art. 107 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych, zgodnie z którym jeżeli czyn będący naruszeniem przepisów ustawy wyczerpuje jednocześnie znamiona wykroczenia, stosuje się wyłącznie przepisy ustawy.

Podobnej reguły kolizyjnej w ustawie krajobrazowej niestety zabrakło. Czy to oznacza, że za ten sam czyn polegający na przykład na usytuowaniu reklamy o gabarytach większych niż zezwala na to uchwała krajobrazowa sprawca odpowie dwa razy? Ustawa wprost nie przekreśla takiej możliwości.