Skutki naruszenia przez członka zarządu spółki z o.o. zakazu konkurencji

Obowiązek lojalności

Członek zarządu spółki z o.o. zobowiązany jest do lojalności wobec spółki, za którą działa. Zgodnie z art. 211 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej Ksh), członek zarządu nie może bez zgody spółki:

1. zajmować się interesami konkurencyjnymi w stosunku do spółki ani też

2. uczestniczyć w spółce konkurencyjnej

a) jako wspólnik spółki cywilnej,

b) jako wspólnik spółki osobowej (jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej) lub

c) jako członek organu spółki kapitałowej (z o.o. lub akcyjnej) bądź

3. uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej (np. spółdzielni, fundacji) jako członek jej organu.

Zakaz obejmuje także:

4. udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

Wyłączenie zakazu konkurencji

Powyższy zakaz nie ma jednak charakteru bezwzględnego, albowiem członek zarządu może zajmować się interesami konkurencyjnymi w stosunku do spółki, jeżeli spółka wyrazi na to zgodę. W myśl art. 211 § 2 Ksh, wspomnianej zgody udziela organ spółki, który powołuje członków zarządu (z reguły jest to zgromadzenie wspólników), chyba że umowa spółki (akt założycielski) przyznaje tę kompetencję innemu organowi spółki.

Skutki naruszenia zakazu konkurencji

Naruszenie przez członka zarządu zakazu konkurencji, o którym mowa w art. 211 § 1 Ksh, może skutkować po jego stronie:

1. odpowiedzialnością organizacyjną w ramach spółki polegającą na możliwości odwołania członka zarządu z pełnionej funkcji na podstawie art. 203 § 1 Ksh, zgodnie z którym członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników, przy czym nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu,
2. odpowiedzialnością odszkodowawczą wobec spółki na podstawie art. 293 § 1 Ksh, jednak tylko przy spełnieniu ogólnych przesłanek odszkodowawczych, w szczególności jeżeli wskutek naruszenia zakazu konkurencji spółka poniosła wymierną szkodę, którą przypisać można niedozwolonej działalności konkurencyjnej członka zarządu
3.  odpowiedzialnością karną na podstawie art. 296 Kodeksu karnego, o ile zachowanie członka zarządu wypełnia znamiona czynu zabronionego polegającego na nadużyciu zaufania spółki (warto pamiętać, że ściganie sprawcy następuje na wniosek pokrzywdzonej spółki a grożąca kara to nawet 10 lat pozbawienia wolności, w przypadku wyrządzenia szkody przekraczającej 1 mln złotych).

Niewątpliwie w ramach sprawowanej funkcji w zarządzie spółki z o.o. należy mieć na uwadze zakaz konkurencji wobec spółki i wynikające z niego powyższe ograniczenia, których niezachowanie może rodzić zarówno cywilną jak i karną odpowiedzialność. Niemniej należy podkreślić, że dzięki umiejętnemu ukształtowaniu zasad współpracy z samą spółką istnieje możliwość ograniczenia zakresu zakazu konkurencji a w rezultacie także zminimalizowania ryzyka pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności organizacyjnej i odszkodowawczej. Rozpoczynając piastowanie funkcji w zarządzie spółki warto pamiętać o uregulowaniu tych zagadnień.