Czy samozatrudniony to też pracownik?

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 czerwca 2015 r. (sygn. II PK 189/14) wskazał, że w przypadku osoby samozatrudnionej stale współpracującej z danym przedsiębiorcą, może dojść do skutecznego ustalenia istnienia stosunku pracy.

Charakterystyka umowy o pracę

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 22 § 1 k.p. „przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem”. Natomiast w § 1¹ przywołanego przepisu jednoznacznie wskazano, że zatrudnienie w takich warunkach należy uznać za zatrudnienie na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę łączącej strony umowy. Tym samym ustalenie, iż praca określonego rodzaju jest wykonywana na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem, odpłatnie, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę wystarcza do stwierdzenia istnienia stosunku pracy – niezależnie od nazwy łączącej strony umowy.

Umowa z osobą samozatrudnioną

Oceny charakteru umowy z osobą samozatrudnioną należy każdorazowo dokonywać nie tylko na podstawie przyjętych przez strony postanowień, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz również na podstawie faktycznych warunków jej wykonywania. W sprawie rozstrzyganej przez Sąd Najwyższy podleganie przez powódkę ścisłej kontroli pozwanego, w szczególności określanie przez pozwanego ścisłych godzin czasu pracy powódki, wyznaczanie konkretnych obowiązków na każdy dzień jej pracy oraz niezapowiedziane kontrole w miejscu świadczenia przez nią usług okazały się wystarczające dla ustalenia, iż strony faktycznie łączył stosunek pracy. Pomimo że powódka prowadziła działalność gospodarczą, a z pozwanym łączyła ją umowa o współpracy, Sąd Najwyższy wskazał, że łącząca strony umowa miała charakter stosunku pracy, a nie cywilnoprawny z uwagi na fakt, że pozwany kontrolował wykonywane przez powódkę czynności, a ponadto niejednokrotnie modyfikował ich zakres, na co powódka nie miała realnego wpływu, będąc zobligowana do wykonywania na bieżąco zlecanych jej zadań.

Konsekwencje ustalenia istnienia stosunku pracy

W kontekście przywołanego orzeczenia należy zauważyć, iż współpraca przedsiębiorców na podstawie umów cywilnoprawnych z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą może się dla nich wiązać z określonym ryzykiem. Konsekwencją ustalenia istnienia stosunku pracy będzie bowiem konieczność skorygowania przez nich dotychczasowych rozliczeń podatkowych, zapłacenia odpowiednich składek ZUS od wynagrodzenia pracownika, a ponadto konieczność udzielenia pracownikowi skumulowanego płatnego urlopu wypoczynkowego lub wypłacenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Przedsiębiorcy korzystający z takiej formy współpracy w celu należytego zabezpieczenia swoich interesów powinni więc rozważyć podjęcie odpowiednich kroków mających na celu zweryfikowanie treści postanowień zawieranych przez nich umów z osobami samozatrudnionymi, aby uniknąć ryzyka ustalenia istnienia stosunku pracy.