Zadaniowy czas pracy

Zadaniowy czas pracy jest formą organizacji czasu pracy, w której pracodawca nie określa godzin pracy pracownika, lecz zadania, jakie mają zostać wykonane.  Czas realizacji tych zadań w pewnym sensie pozostawia się pracownikowi. W rezultacie pracownik może elastycznie kształtować długość dnia pracy, a nawet liczbę dni pracy, czy też decydować o liczbie i czasie trwania przerw.

Zgodnie z art. 140 kp system zadaniowego czasu pracy może być stosowany w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy. Z powyższego wynika, że ustawodawca nie określił konkretnie, do jakich prac, pracowników czy pracodawców ten system znajdzie zastosowanie. Spośród najczęściej przywoływanych warunków uzasadniających wprowadzenie zadaniowego systemu czasu pracy wskazuje się:

1. brak potrzeby ustalania ścisłych granic czasowych przebywania pracownika na terenie zakładu, a także możliwość wykonywania pracy poza normalnym rytmem zakładu,
2. praca nie jest ściśle nadzorowana i nie ma możliwości kontroli czasu pracy (np. przy wykonywaniu jej w terenie lub w domu),
3. ustalanie zadań nie odbywa się w warunkach codziennego nadzoru i wyznaczania zadań przez przełożonego,
4. nie ma możliwości określenia z góry zapotrzebowania na pracę,
5. wykonywana praca zależy od indywidualnego zaangażowania pracownika (np. praca twórcza).

W związku z tym wprowadzenie zadaniowego czasu pracy jest zasadne m.in. przy pracach konsultingowych, w księgowości, przy pracach wykonywanych zwykle u klienta (poza zakładem pracy), czy w transporcie.

Zasadniczo nieprawidłowe jest stosowanie tego systemu wobec pracowników, którzy stale świadczą pracę w jednym miejscu i w jednym czasie pod nadzorem pracodawcy, a także wówczas, gdy praca jest wykonywana w grupie i w ścisłym współdziałaniu z innymi pracownikami lub pracodawcą. Brak ustawowych przesłanek do wprowadzenia zadaniowego systemu czasu pracy stanowi naruszenie przepisów o czasie pracy i powoduje, że system ten  nie obowiązuje, a czas pracy pracownika jest rozliczany godzinowo.

Co prawda w systemie zadaniowym decyzja w sprawie konkretnych godzin pracy należy w zasadzie do pracownika, ale pracodawca może kontrolować, czy pracownik w ogóle pracę wykonuje. Uprawnienie to wynika z prawa organizowania i kierowania procesem pracy (art. 22 § 1 kp). Pracodawca nie może jednak oczekiwać, że pracownik będzie wykonywał pracę w ściśle określonych granicach czasowych. Dlatego pracownik, który w konkretnym momencie pracy nie świadczył, może podnieść, że wynikało to z przyjętej przez niego organizacji pracy i nie wpływało negatywnie na możliwość realizacji zadań powierzonych przez pracodawcę. Z drugiej strony system zadaniowego czasu pracy nie musi oznaczać całkowitej swobody pracownika, np. co do godzin rozpoczęcia pracy lub obowiązku świadczenia pracy w zdefiniowanej części dnia w celu umożliwienia kontaktu z przełożonymi lub z uwagi na naturalną dostępność klientów. W tym zakresie pracodawca może - choć nie musi - narzucić swoje oczekiwania.

W zadaniowym systemie czasu pracy pracodawca w porozumieniu z pracownikiem powierza mu zadania,  biorąc pod uwagę czas niezbędny do ich wykonania. W konsekwencji pracownik i pracodawca ustalają rozmiar obowiązujących pracownika zadań, z uwzględnieniem możliwości wykonania ich w ramach obowiązujących norm czasu pracy, określonych w art. 129 kp, czyli 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin tygodniowo (w przyjętym okresie rozliczeniowym). Bardzo ważne jest więc prawidłowe określenie wymiaru zadań. Ich wykonanie nie może znacznie przekraczać dobowych i tygodniowych norm czasu pracy. Przy wyznaczeniu zadań, których nie da się wykonać w podstawowych normach czasu pracy, może wystąpić praca w nadgodzinach i obowiązek odpowiedniej rekompensaty.

W przypadku zadaniowego systemu czasu pracy pracodawca jest zwolniony z obowiązku prowadzenia pełnej ewidencji czasu pracy, gdyż nie ewidencjonuje się godzin pracy.  Niezależnie od tego zawsze należy ewidencjonować okresy urlopów, niezdolności do pracy z powodu choroby oraz opieki nad chorym członkiem rodziny.

Zadaniowy czas pracy  ustala się zasadniczo w umowie o  pracę. Niezależnie od tego możliwość zastosowania zadaniowego systemu czasu pracy powinna być przewidziana także w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy, albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy (art. 150 kp).

Zadaniowy czas pracy pozwala na elastyczną formę zatrudnienia, promuje samodzielność w pracy i może być korzystny tak dla pracownika jak i dla pracodawcy. Często zdarza się jednak, że zadaniowy czas pracy jest nadużywany w celu powierzania pracownikowi znacznie szerszego zakresu zadań niż byłoby to możliwe w systemie godzinowym.