Czego nie może organizacja społeczna?

Wielokrotnie w postępowaniach administracyjnych, w szczególności szeroko rozumianych „postępowaniach środowiskowych” (dla przykładu: postępowanie o wydanie pozwolenia zintegrowanego) uczestniczą organizacje społeczne, które podejmowanymi przez siebie czynnościami, nierzadko próbują „zablokować” wydanie wnioskowanej przez inwestora decyzji administracyjnej.

Co najważniejsze w tym przypadku - organizacje społeczne (co do zasady) uczestniczą w tego typu postępowaniach, nie jako strona, lecz jedynie jako „uczestnik na prawach strony”, a z racji tego, że pojęcie to nie jest tożsame z pojęciem „strony” w rozumieniu art. 28 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego[1] [dalej jako: kpa] - ich uprawnienia zostają znacząco ograniczone.

Jak podkreśla Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z dnia czerwca 2008 r., sygn. II OSK 641/07, źródło:cbois.nsa.gov.pl) - występując w postępowaniu administracyjnym w „cudzej sprawie” organizacja społeczna nie może dokonywać z prawnym skutkiem czynności, które są przejawem obowiązywania w postępowaniu administracyjnym zasady dyspozycyjności. Zasada ta wyraża się bowiem w prawie strony (ale już nie organizacji społecznej działającej w postępowaniu na prawach strony) do rozporządzania przedmiotem postępowania w ramach przysługujących jej uprawnień procesowych. 

Z tego tytułu, w grupie czynności, których organizacja społeczna nie może dokonywać, mieści się np. brak możliwości wnioskowania o zawieszenie postępowania na podstawie art. 98 § 1 kpa, bowiem jest to przejaw dysponowania przedmiotem postępowania. Co więcej, organizacja społeczna nie może skutecznie sprzeciwić się zawieszeniu postępowania w przypadku wystąpienia z takim wnioskiem przez stronę postępowania (zasadniczo: inwestora). Tak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z dnia l października 2015 r., sygn. II OSK 233/14, źródło:cbois.nsa.gov.pl), podkreślając przy tym, że przyjęcie odmiennej koncepcji prowadziłoby do absurdalnej sytuacji, w której (z racji tego, że organ jest związany zgłoszonym wobec zawieszenia postępowania sprzeciwem) postępowanie wszczęte z inicjatywy strony (inwestora) toczyłoby się wbrew jego woli.

Z takich samych przyczyn, organizacja społeczna nie może żądać umorzenia postępowania na podstawie art. 105 § 2 kpa, nie może zawrzeć ugody, o której mowa w art. 114 kpa czy też żądać wznowienia postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 kpa (brak udziału strony w postępowaniu). Natomiast, chcąc zainicjować postępowanie, które jeszcze się nie toczy – organizacja społeczna może wnieść żądanie wszczęcia postępowania jedynie w sprawie, w której organ administracyjny władny jest wszcząć postępowanie z urzędu (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 czerwca 2008 r., sygn. II OSK 641/07, źródło:cbois.nsa.gov.pl).

Dokonując zatem – z uwzględnieniem wszystkiego, co powyżej – podsumowującej oceny, organizacja społeczna, jako podmiot na prawach strony jest uprawniona do podejmowania czynności procesowych, ale nie może dysponować prawami o charakterze materialnym, które są przedmiotem postępowania w sprawie innej osoby.