Jak nie stracić wadium?

Wykonawca powinien być świadomy w jakich przypadkach zamawiający może zatrzymać wadium, aby skutecznie dochodzić zwrotu wadium, co jest niezwykle istotne zwłaszcza w kontekście najnowszej nowelizacji.

Najnowsza nowelizacja[1] ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej: p.z.p.) istotnie modyfikuje zasady na jakich zamawiający może zatrzymać wadium. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 46 ust. 4a p.z.p., zamawiający ma obowiązek zatrzymać wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca:

1. w odpowiedzi na wezwanie, z przyczyn leżących po jego stronie, nie złożył w określonym terminie:

a) dokumentów lub oświadczeń, potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu lub wymagań stawianych przez zamawiającego,

b) pełnomocnictw,

c) listy podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej lub informacji o tym, że nie należy do grupy kapitałowej.

2. nie wyraził zgody na poprawienie omyłki, polegającej na niezgodności oferty ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia, niepowodujące zarazem istotnych zmian w treści oferty.

Należy jednak podkreślić, że wadium będzie mogło zostać zatrzymane jedynie w przypadku gdy powyższe zaniedbania powodowały brak możliwości wybrania oferty złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej. Oznacza to, że na brak zwrotu wadium jest narażony wyłącznie wykonawca, który aktualnie zajmuje pierwszą pozycją w rankingu ofert, co ma według ustawodawcy przeciwdziałać zmowom przetargowym.

Warto również zaznaczyć, że w odniesieniu do zatrzymania wadium w przypadku niezłożenia dokumentów i oświadczeń, zatrzymanie wadium ma zastosowanie jedynie do sytuacji, w której występuje brak fizyczny dokumentu lub oświadczenia, natomiast nie ma on zastosowania, jeżeli – w dobrej wierze – zostanie złożony dokument lub oświadczenie, także takie, które nie potwierdza spełnienia warunków udziału w postępowaniu przetargowym[2].

Ponadto, wykonawca, którego oferta została wybrana, straci wadium wraz z odsetkami, jeżeli (art. 46 ust. 5 p.z.p.):

1. odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie;

2. nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy;

3. zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.

Niesłuszne zatrzymanie wadium przez zamawiającego wykonawca może kwestionować przed Krajową Izbą Odwoławczą (pośrednio tj. jeśli zaskarża czynność wykluczenia go z postępowania albo odrzucenia jego oferty) lub przed sądem powszechnym (jeśli spór dotyczy wyłącznie zwrotu wadium).