Odpowiedzialność członka zarządu spółki kapitałowej – czy możliwe jest jej kształtowanie i ograniczenie

Powołanie do zarządu spółki kapitałowej związane jest zasadniczo z prowadzeniem spraw spółki oraz jej reprezentowaniem na zewnątrz (wobec osób trzecich). Nie można jednak zapominać, że z powołaniem do zarządu związana jest również odpowiedzialność, mająca generalnie trojaki charakter.

Po pierwsze, chodzi o odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania cywilnoprawne spółki, w tym także odpowiedzialność wobec samej spółki za wyrządzoną jej szkodę w związku z nienależytym wykonaniem obowiązków przez członka zarządu. Po drugie, wyróżnić należy odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania publicznoprawne spółki. Zasadniczo pod uwagę należy brać zaległości podatkowe spółki oraz zaległości wobec ZUS. Po trzecie, członkowie zarządu mogą ponieść odpowiedzialność karną oraz karną skarbową, w związku z niewłaściwym wypełnianiem powierzonych im obowiązków.

Jak zatem widać, wyrażając zgodę na pełnienie funkcji członka zarządu, nie można pomijać związanej z tym odpowiedzialności. O tym, że odpowiedzialność taka nie jest jedynie odległym problemem teoretycznym świadczy najdobitniej ogromna ilość wyroków sądowych, jakie są wydawane w tej materii. Podejmując zatem decyzję o wejściu do zarządu spółki kapitałowej, zasadnym wydaje się podjęcie działań mających na celu ograniczenie, czy nawet wyłączenie, owej odpowiedzialności.

Odnosząc się do kwestii odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej, należy także zwrócić uwagę, że odpowiedzialność taka jest generalnie związana ze sprawowaniem funkcji członka zarządu. Przy czym, zarówno powołanie do zarządu, jak też odwołanie lub rezygnacja z pełnienia w nim funkcji, muszą być dokonane zgodnie z prawem. Innymi słowy, odwołanie członka zarządu w sposób sprzeczny z prawem może skutkować bezskutecznością odwołania. A co za tym idzie, członek zarządu będzie dalej ponosił odpowiedzialność, pomimo braku formalnego prowadzenia spraw spółki i pobierania z tego tytułu wynagrodzenia. Podobnie będzie w przypadku, gdy członek zarządu w sposób niewłaściwy złoży rezygnację. Tym bardziej, nie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności faktyczne zaprzestanie przez niego pełnienia funkcji z przyczyn od niego zależnych.

Z praktycznego punktu widzenia, podkreślić należy, że znaczenia dla zakresu odpowiedzialności członka zarządu nie ma jego ewentualne ujawnienie w Rejestrze Przedsiębiorców KRS lub też jego wykreślenie ze wskazanego rejestru. Podobnie, z odpowiedzialności nie będzie zwolniony członek zarządu, który jedynie rozwiąże łączącą go ze spółką umowę o pracę lub inną umowę cywilnoprawną.

Jak zatem widać, odpowiedzialność obciążająca członków zarządu spółek kapitałowych ma szeroki zakres. W aspekcie czasowym, odpowiedzialność taka trwa natomiast do wygaśnięcia przysługującego członkowi zarządu mandatu, bez względu, czy ma to nastąpić w związku z odwołaniem go przez wspólników, czy też w związku ze złożoną przez niego rezygnacją. Niezbędne jest zatem właściwe dokonanie każdej ze wskazanych czynności.

Ponadto, opłacalnym może okazać się podjęcie przez członka zarządu działań mogących minimalizować ryzyko poniesienia odpowiedzialności, w związku z pełnieniem funkcji członka zarządu spółki kapitałowej.