Wdrożenie Dyrektywy SUP a sankcje administracyjne

Sejm rozpoczął prace nad projektem ustawy[1] wdrażającej tzw. Dyrektywę SUP[2], w którym znajdują się także przepisy dotyczące sankcji za naruszenie określonych tam obowiązków, wymierzanych m.in. przez WIOŚ.

Projekt ustawy przewiduje nie tylko szereg nowych obowiązków, ale również normuje sankcje za ich naruszenie. Projektowany art. 40a, który ma zostać dodany do ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej[3], wskazuje, że administracyjnej karze pieniężnej podlega m.in. ten, kto:

1. wbrew obowiązkowi nie prowadzi ewidencji liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w określonym załączniku do ustawy będących opakowaniami w danym roku kalendarzowym (pkt 4); kara może wynosić od 500 do 20 000 zł[4],
2. wbrew zakazowi wprowadza do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w określonym załączniku do ustawy oraz wyroby wykonane z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych (pkt 7); kara może wynosić od 10 000 do 500 000 zł,
3. wbrew obowiązkowi nie prowadzi ewidencji produktów wymienionych w określonym załączniki, wprowadzonych do obrotu w danym roku kalendarzowym zawierającą w zależności od rodzaju tych produktów odpowiednio ich masę albo liczbę (pkt 9); kara może wynosić od 10 000 do 100 000 zł.

Organem właściwym do wymierzenia sankcji za ww. naruszenia będzie WIOŚ.[5]

Nowe przepisy przewidują także modyfikacje w zakresie zasad wymierzania administracyjnych kar pieniężnych, o których mowa w Dziale IVa Kodeksu postępowania administracyjnego[6].

Odstąpienia od kary nie będzie

Ustawodawca wprost[7] zdecydował o wyłączeniu możliwości stosowania odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestania na pouczeniu, czyli instytucji uregulowanej w art. 189f KPA. Jak się wydaje, instytucję tę ma zastąpić projektowany art. 40b ust. 5 ustawy o opłacie produktowej, zgodnie z którym nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej, a wszczęte umarza, jeżeli podmiot podlegający ukaraniu przedstawi dowody i okoliczności wskazujące, że:

a) dochował należytej staranności i uczynił wszystko, czego można od niego rozsądnie oczekiwać, aby do naruszenia nie doszło,

lub

b) nie miał żadnego wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie to nastąpiło wskutek zdarzeń i okoliczności, których podmiot ten nie mógł przewidzieć.

Brzmienie wskazanej regulacji jest jednak nieprecyzyjne. Przepis ten posługuje się pojęciami, które nie pozwalają na jednoznaczne ustalenie w jakim terminie i jakie dowody wykazujące ww. okoliczności miałby przedstawić podmiot podlegający ukaraniu.

Co z siłą wyższą?

Ustawodawca wyłączył stosowanie art. 189f KPA, niemniej w projekcie ustawy nie przewidziano przepisu wyłączającego zastosowanie art. 189e KPA, tj. przepisu dotyczącego braku możliwości wymierzenia sankcji w przypadku, kiedy do naruszenia doszło w wyniku działania siły wyżej. Przyjmuje się, że „Siła wyższa to zdarzenie zewnętrzne w stosunku do podmiotu obowiązanego, co oznacza, że pozostaje ono poza kontrolą tego podmiotu, który nie ma żadnego wpływu na jego wystąpienie i skutki. Jest to zdarzenie nadzwyczajne, wyjątkowe, któremu nie można zapobiec i którego nie da się przewidzieć w świetle aktualnego stanu wiedzy i doświadczenia życiowego.”[8] Takie rozumienie siły wyższej częściowo pokrywa się z przesłankami zawartymi w projektowanym art. 40b ust. 5 ustawy o opłacie produktowej, co może budzić wątpliwości w zakresie możliwości stosowania art. 189e KPA do ww. administracyjnych kar pieniężnych.

W kontekście powyższego należy też zwrócić uwagę, że w projektowanym art. 40b ust. 4 ustawy o opłacie produktowej wskazano, że przy ustalaniu wysokości administracyjnej kary pieniężnej uwzględnia się:

1. stopień szkodliwości naruszenia,
2. rodzaj, zakres i okres trwania naruszenia, oraz
3. dotychczasową działalność podmiotu.

Przepis ten zawiera dyrektywy wymiaru administracyjnej kary pieniężnej, co oznacza, że pomimo braku bezpośredniego wyłączenia art. 189d KPA, regulacja kodeksowa nie będzie miała zastosowania ze względu na ww. przepis szczególny.

Należy pamiętać, że w przypadku uregulowania w przepisach odrębnych m.in. przesłanek wymiaru administracyjnej kary pieniężnej przepisów Działu IV KPA nie stosuje się w tym zakresie (art. 189a § 2 pkt 1 KPA).

Ustawodawca zdecydował także o odpowiednim stosowaniu do administracyjnych kar pieniężnych, które mają być uregulowane ww. przepisami, działu III Ordynacji podatkowej[9], czyli także przepisów dotyczących przedawnienia nałożenia administracyjnej kary pieniężnej. Tym samym, wobec tego odesłania, nie znajdzie zastosowania art. 189g § 1 KPA (tj. przepis normujący kwestię przedawnienia nałożenia administracyjnej kary pieniężnej).

Podsumowując, nowe przepisy ustawy o opłacie produktowej przewidują sankcje nie tylko za uchybienia o charakterze formalnym (naruszenie obowiązków ewidencyjnych), ale również za działania naruszające określone w nich zakazy. W rezultacie wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska zyskają dodatkowe możliwości nakładania de facto wysokich administracyjnych kar pieniężnych, według zasad określonych również w projektowanych przepisach.