serwis prowadzioi

02.09.2022

Aktualności

Zaostrzenie kar za wykroczenia i przestępstwa przeciwko środowisku

autor: Katarzyna Dudziak

Z dniem 1 września 2022 roku weszła w życie ustawa z dnia 22 lipca 2022 roku o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej.

Ustawa przewiduje znacznie surowsze niż dotychczas kary za wyrządzanie szkód w środowisku, w tym - ułatwi karanie podmiotów zbiorowych. Zgodnie z intencją ustawodawcy, znowelizowane przepisy mają pozwolić również na wyegzekwowanie odpowiedzialności od osób prawnych za czyn zabroniony, którym jest zachowanie osoby fizycznej, niezależnie od odpowiedzialności karnej osoby fizycznej będącej sprawcą czynu.

Zakres nowelizacji

Ustawa nowelizuje aż dziewięć ustaw, ustawę o Inspekcji Ochrony Środowiska, ustawę o lasach, ustawę o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, ustawę o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kar, ustawę o ochronie przyrody, ustawę o odpadach, Kodeks wykroczeń, ustawę o umowie koncesji na roboty budowlane oraz Kodeks karny.

Wprowadzone zmiany

Nowelizacją wprowadzono do Kodeksu karnego przepis umożliwiający orzeczenie nawiązki na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w przypadku skazania sprawcy za nieumyślne przestępstwo przeciwko środowisku. Co więcej, w przypadku przestępstwa umyślnego sąd będzie miał obowiązek orzeczenia ww. nawiązki, przy czym jest ona znacząca i wyniesie wówczas od 10 tys. zł do 10 mln zł.

Spowodowanie zniszczenia w świecie roślinnym lub zwierzęcych w znacznych rozmiarach podlega karze pozbawienia wolności - od 6 miesięcy do aż 8 lat. Analogiczna kara grozi za zanieczyszczenie wody, powietrza lub powierzchni substancją albo promieniowaniem jonizującym w postaci lub ilości mogącej zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka lub mogącej spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach. Co ważne, jeżeli czyn został popełniony w związku z eksploatacją instalacji działającej w ramach zakładu w zakresie korzystania ze środowiska, na które wymagane jest pozwolenie sprawca podlega surowszej karze pozbawienia wolności -  od roku do 10 lat.

Natomiast karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, grzywnie lub karze ograniczenia wolności podlega osoba, która wbrew przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną niszczy lub uszkadza rośliny, zwierzęta, grzyby lub ich siedliska, powodując istotną szkodę. Takiej samej karze podlega osoba, która niezależnie od miejsca czynu niszczy rośliny, zwierzęta, grzyby pozostające pod ochroną gatunkową lub ich siedliska, powodując istotna szkodę.

Istotne zmiany dotyczą również kar związanych z przestępstwami w obszarze gospodarki odpadami, przy czym konieczność nowelizacji przepisów w tym zakresie uzasadniano m.in. tendencją wzrostową liczby pożarów miejsc gromadzenia odpadów jak i znacznymi kosztami utylizacji porzuconych odpadów, ponoszonymi przez budżet państwa i samorządy. Zaostrzenie sankcji karnych w gospodarce odpadami uzasadniono jako konieczne w sytuacji wzrastającej liczby wykrywanych tego typu przypadków, które stwarzają poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz środowiska

Składowanie, usuwanie, przetwarzanie, zbieranie, unieszkodliwianie, transportowanie odpadów lub substancji wbrew przepisom albo dokonywanie odzysku odpadów lub substancji w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi albo zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym - podlega obecnie karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.

Za przywożenie odpadów niebezpiecznych z zagranicy bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia, a także za porzucenie odpadów niebezpiecznych w miejscu nieprzeznaczonym do ich składowania lub magazynowania - grozi kara pozbawienia wolności od lat 2 do lat 12.  Sprawca, który wbrew obowiązkowi nie utrzymuje w należytym stanie lub nie używa urządzeń zabezpieczających wodę, powietrze lub powierzchnię ziemi przed zanieczyszczeniem podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

W ustawie o ochronie przyrody wprowadzono karę aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny do 30 000 zł za usuwanie roślinności przez wypalanie z  gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów.

Zgodnie ze zmianami w Kodeksie wykroczeń, osoba zanieczyszczająca lub zaśmiecająca obszar kolejowy lub miejsca publiczne, jak droga, ulica lub plac podlegać będzie karze grzywny nie niższej niż 500 zł. To samo dotyczy osoby, która na nienależący do niej grunt wyrzuca kamienie, odpady, złom lub padlinę niebędące odpadami lub inne nieczystości. Karze grzywny nie niższej niż 500 zł podlega osoba zanieczyszczająca glebę lub wodę albo wyrzuca do lasu kamienie, odpady, złom lub padlinę. Jeżeli czyn sprawcy podlega na zakopywaniu, zatapianiu, odprowadzaniu do gruntu w lasach lub w inny sposób składowaniu w lesie odpadów, sprawca podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1000 zł.

Nowelizacja wprowadziła też zmiany w ustawieo odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary - celem zmiany było zwiększenie efektywności środków, określonych w tej ustawie, w odniesieniu do zwalczania przestępczości środowiskowej.

Zrezygnowano m.in. z warunku odpowiedzialności podmiotów zbiorowych w postaci uprzedniego prawomocnego skazania osoby fizycznej w przypadku popełnienia przestępstw przeciwko środowisku (warunek prejudykatu). Dotychczas możliwość pociągnięcia podmiotu zbiorowego do odpowiedzialności była zawsze uzależniona od uprzedniego skazania, warunkowego umorzenia postępowania bądź orzeczenia o udzieleniu osobie fizycznej zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności albo orzeczenia sądu o umorzeniu przeciwko niej postępowania z powodu okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy.

Obecnie w przypadku popełnienia przestępstwa przeciwko środowisku przez osobę fizyczną (działającą w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego w ramach uprawnień lub obowiązków jego reprezentacji, podejmowania w jego imieniu decyzji, czy działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego etc.  w tym będącej przedsiębiorcą, który bezpośrednio współdziała z podmiotem zbiorowym w realizacji celu prawnie dopuszczalnego), podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności niezależenie od wydania wyroku albo orzeczenia. Sąd orzeka w takim przypadku wobec podmiotu zbiorowego karę pieniężną w wysokości od 10 tys. zł. do 5 mln.

Katarzyna Dudziak

Katarzyna Dudziak

radca prawny, starszy konsultant

Masz pytanie?

Katarzyna Dudziak

radca prawny, starszy konsultant

Starsze wpisy

Newsletter Lexpress

Zapisz się do naszego branżowego
newslettera i bądź na bieżąco!

Pozostałe wpisy

Aktualności29.09.2023

Obchodzenie zakazu handlu w niedzielę – najnowsze stanowisko Sądu Najwyższego

Aktualności31.07.2023

Implementacja Dyrektywy SUP – co dalej?

wszystkie wpisy