serwis prowadzioi

09.01.2023

Inwestycje budowlane

10 planowanych zmian w Prawie budowlanym w 2023 roku

autor: Kacper Łagodziński , Justyna Fręś

Ustawodawca nie zwalnia z wprowadzaniem zmian w Prawie budowlanym. Kolejna odsłona cyfryzacji, uproszczenia w budowie domów powyżej 70 m2, czy ułatwienia w oddawaniu obiektów do użytkowania to tylko niektóre z nich. W dzisiejszym artykule omówimy 10 planowanych zmian w Prawie budowlanym, które mają wejść w życie w 2023 roku.

Styczeń to od lat miesiąc zmian w aktach prawnych obowiązujących w polskim porządku prawnym. Nie inaczej będzie także z początkiem 2023 roku, kiedy to w życie wejdą między innymi regulacje dotyczące Prawa budowlanego. Przepisy dotyczące cyfrowej książki obiektu budowlanego oraz elektronicznego dziennika budowy zaczną obowiązywać odpowiednio od 1 stycznia 2023 roku oraz 27 stycznia 2023 roku. Szerzej o tych zmianach pisaliśmy już tutaj.

Niezależnie od powyższego, 3 października 2022 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano kolejny już projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (UD427), przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Dokument wprowadza szereg zmian w obowiązujących przepisach Prawa budowlanego, a biorąc pod uwagę tempo prac nad nowymi regulacjami, jest szansa na to, że pojawią się one już w przyszłym roku.

1.      Koniec z papierową formą dokumentów

Projektowana ustawa proponuje wprowadzenie jako zasady kierowania dokumentów do organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego w postaci elektronicznej. Ma to na celu ograniczenie papierowego obiegu dokumentów w postępowaniach przed tymi organami. To kolejny dowód na to, że cyfryzacja procesu budowlanego przyspiesza, pytanie jednak czy podmioty, które obejmie są na to technicznie przygotowane. Problem z wdrożeniem zmian może pojawić się bowiem nie tylko u osób, które na co dzień z technologii nie korzystają, ale także po stronie organów administracji, których możliwości sprzętowe są nierzadko ograniczone.

2.   Uproszczenia w budowie już nie tylko dla domów do 70m2

Projekt ustawy zakłada rezygnację z dualizmu prawnego różnicującego budowę budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy poniżej i powyżej 70m2. Po nowelizacji, na zgłoszenie będzie można realizować także domy, których powierzchnia zabudowy przekroczy 70m2. Warunki będą takie same jak w przypadku budynków jednorodzinnych do 70m2, a więc będą musiały to być budynki:

  • wolnostojące;
  • o wysokości maksymalnie 2 kondygnacji;
  • których obszar oddziaływania nie wykracza poza teren, na którym zostały zaprojektowane;
  • budowane w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych.

Dodatkowo, organy administracji architektoniczno-budowlanej nie będą weryfikowały zgłoszenia pod kątem merytorycznym, a w rezultacie nie będą mogły wnieść sprzeciwu do zgłoszenia. Roboty budowlane będzie można rozpocząć niezwłocznie po doręczeniu zgłoszenia organowi.

3.      Kontrowersyjne ograniczenia związane z wnoszeniem odwołań

Jedną z najbardziej istotnych, a zarazem najszerzej komentowanych zmian jest wprowadzenie do ustawy art. 10b. Zgodnie z jego treścią, strona postępowania, które jest prowadzone na podstawie przepisów Prawa budowlanego, będzie zobowiązana do dołączenia do wnoszonego odwołania, bądź zażalenia oświadczenia, że jest świadoma odpowiedzialności karnej za umyślne wprowadzenie organów wyższego stopnia w błąd co do faktów lub okoliczności mających znaczenie dla sprawy, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Niedołączenie takiego oświadczenia będzie skutkowało wezwaniem wnoszącego odwołanie (zażalenie) do usunięcia braków formalnych w terminie 14 dni od dnia wpływu odwołania lub zażalenia. Ustawodawca chce w ten sposób ograniczyć wnoszenie odwołań od decyzji oraz zażaleń, których celem nie jest walka o własne prawa, a jedynie utrudnienie realizacji inwestycji.

4.      Żółtka kartka za istotne odstąpienia

W świetle obecnie obowiązujących regulacji, dokonanie przez inwestora odstąpienia od projektu budowlanego o charakterze istotnym obliguje organ nadzoru budowlanego do przeprowadzenia postępowania naprawczego. Ustawodawca planuje jednak wprowadzić tzw. mechanizm żółtej kartki. Po stwierdzeniu istotnego odstąpienia, organ nadzoru miałby najpierw pouczyć inwestora o konieczności doprowadzenia inwestycji do zgodności z prawem, dokonując odpowiedniego wpisu w dzienniku budowy. Postępowanie naprawcze miałoby być wszczynane tylko w sytuacji, gdyby inwestor nie usunął nieprawidłowości w ciągu 60 dni od dnia pouczenia.

5.      Rozszerzenie katalogu prac niewymagających pozwolenia na budowę

Nowelizacja przewiduje rozszerzenie katalogu inwestycji niewymagających decyzji o pozwoleniu na budowę, a wymagających jedynie zgłoszenia budowy, oraz katalogu inwestycji niewymagających ani decyzji o pozwoleniu na budowę, ani zgłoszenia. Zgłoszeniem będą objęte między innymi takie obiekty jak:

  • boiska, korty i bieżnie służące uprawianiu sportu lub rekreacji;
  • kioski i pawilony sprzedaży ulicznej o powierzchni zabudowy nie większej niż 15m2;
  • wyloty do cieków naturalnych;
  • bezodpływowe zbiorniki na wody opadowe lub roztopowe o pojemności większej niż 5m3 i nie większej niż 15m3;
  • przydomowe schrony i ukrycia doraźne, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub na działkach, na których zostały zaprojektowane.

Natomiast brak konieczności uzyskania którejkolwiek ze zgód budowlanych będzie miał miejsce choćby w przypadku budowy:

  • basenów i oczek wodnych o powierzchni nie większej niż 50m2 przy budynkach mieszkalnych oraz przy budynkach rekreacji indywidualnej;
  • zadaszonych i niezadaszonych przydomowych tarasów naziemnych o powierzchni zabudowy nie większej niż 35m2;
  • bezodpływowych zbiorników na wody opadowe lub roztopowe o pojemności nie większej niż 5m3;
  • masztów flagowych o wysokości do 3m posadowionych na gruncie.

6.      Znaczne uproszczenia w oddawaniu obiektów do użytkowania

Uproszczenia nie ominą także procedury oddawania obiektów budowlanych do użytkowania. Po pierwsze, zasadą ma być zawiadamianie organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy. Pozwolenie na użytkowanie ma być wymagane jedynie wówczas, gdy (i) przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego będzie miało nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych, a także gdy (ii) sam inwestor dobrowolnie o to wystąpi.

Po drugie, do użytkowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych i innych drobnych obiektów zaliczanych do kategorii III (domy letniskowe, budynki gospodarcze, garaże do dwóch stanowisk włącznie) będzie można przystąpić już z momentem złożenia przez kierownika budowy oświadczenia o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego. Warto przypomnieć, że obecnie możliwość użytkowania tego typu obiektów jest uzależniona od skutecznego złożenia zawiadomienia o zakończeniu budowy, co wymaga oczekiwania na upływ terminu do dokonania sprzeciwu przez organ. Po nowelizacji wystarczy wspomniane oświadczenie, do którego będzie należało dołączyć m.in. projekt techniczny, dokumentację geodezyjną oraz fotografie przedstawiające wykonany obiekt.

7.      System Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie (SOPAB)

Na proces cyfryzacji składa się również wprowadzenie jednego, ogólnokrajowego Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie [dalej: SOPAB]. Prowadzenie systemu należeć będzie do kompetencji Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Podstawowym zadaniem SOPAB ma być obsługa postępowań administracyjnych w zakresie procesu inwestycyjno-budowlanego. Będzie on połączony z innymi narzędziami cyfrowymi jak system e-Budownictwo, czy Rejestr Wniosków, Decyzji i Zgłoszeń. Dostęp do systemu będą miały organy administracji publicznej prowadzące te postępowania.

8.      Baza Projektów Budowlanych

W projekcie ustawy zaproponowano utworzenie bazy, która ma ułatwić dostęp do projektów budowlanych i ich poszczególnych elementów organom administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego w przypadku wniosków, zgłoszeń i zawiadomień. Baza zgodnie z przepisami prowadzona będzie w portalu e-Budownictwo i będą w niej gromadzone projekty budowlane sporządzone w postaci elektronicznej, zamieszczone przez użytkowników kont.

9.      Nowe definicje legalne

Nowelizacja obejmie także rozszerzenie ustawowego słowniczka pojęć, zawartego w art. 3 ustawy. Ciekawą z punktu widzenia aktualnej sytuacji geopolitycznej jest propozycja wprowadzenia definicji legalnej przydomowego schronu, definiowanego jako „wolnostojąca budowla ochronna o konstrukcji zamkniętej i hermetycznej, o określonej kategorii odporności, powierzchni zabudowy do 35m2 przeznaczona do ochrony użytkowników budynku mieszkalnego przed skutkami założonych zagrożeń militarnych, ekstremalnych zjawisk pogodowych i skażeń, znajdująca się pod ziemią lub częściowo zagłębiona w gruncie, której obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach na których zostały zaprojektowane”. Dodatkowo, do nowych pojęć zaliczają się także „przydomowe ukrycie doraźne”, „ocena techniczna” oraz „ekspertyza techniczna”.

10.  Przywrócenie rzeczoznawstwa budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie

Ostatnią z omawianych zmian jest decyzja o przywróceniu rzeczoznawstwa budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie. Zmiana ma umożliwić ponoszenie odpowiedzialności zawodowej, dyscyplinarnej i cywilnej przez rzeczoznawców budowlanych za wykonywanie przez nich obowiązków zawodowych w ramach pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Rzeczoznawcy będą uprawnieni do wykonywania ekspertyz technicznych m.in. przy projektowaniu obiektu budowlanego, przy projektowaniu nadbudowy lub rozbudowy oraz będą uprawnieni do występowania przed organami władzy publicznej i sądami w charakterze biegłego sądowego w zakresie uprawnień budowlanych. Proponuje się również przywrócenie centralnego rejestru rzeczoznawców budowlanych, za którego prowadzenie odpowiedzialny będzie Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Termin wejścia w życie nowelizacji

Początkowo nowelizacja miała wejść w życie z dniem 1 stycznia 2023 roku (z pewnymi wyjątkami), natomiast teraz już wiadomo, że jest to niemożliwe. Na chwilę obecną nie jest znana dokładna data, od której projektowane regulacje zaczną obowiązywać.

Podsumowanie

Ustawodawca kontynuuje dążenie do celu, jakim jest maksymalne uproszczenie i przyspieszenie procesu budowlanego. Większość z zaprezentowanych zmian ma  przyczynić się do tego, aby postępowanie przed organem administracji architektoniczno-budowlanej przebiegało sprawnie i było jak najmniej skomplikowane dla przeciętnego inwestora. Wspomniany cel i zaprezentowane rozwiązania nie zawsze są jednak zbieżne z problemami, z którymi już teraz borykają się uczestnicy procesu inwestycyjnego. Czas pokaże, czy projekt wejdzie w życie, a także jaki będzie ostateczny kształt nowych regulacji, natomiast z przebiegu prac nad zmianami można się spodziewać, że ustawodawcy zależy, aby nowe przepisy zaczęły obowiązywać już w 2023 roku.

Kacper Łagodziński

Kacper Łagodziński

aplikant radcowski, starszy asystent

Justyna Fręś

Justyna Fręś

asystent

Masz pytanie?

Kacper Łagodziński

aplikant radcowski, starszy asystent

Justyna Fręś

asystent

Starsze wpisy

Newsletter Lexpress

Zapisz się do naszego branżowego
newslettera i bądź na bieżąco!

Pozostałe wpisy

Inwestycje budowlane29.02.2024

Decyzja o warunkach zabudowy, a pozwolenie na budowę, czyli o roli „wuzetki” w procesie budowlanym

Inwestycje budowlane26.02.2024

Stop patodeweloperce – zmiany w placach zabaw i nowe obowiązki

wszystkie wpisy