Fotowoltaika w projektowanej reformie planowania przestrzennego

Ministerstwo Rozwoju i Transportu kontynuuje prace nad przełomową reformą planowania przestrzennego. Deklaruje ułatwienia dla lokalizacji fotowoltaiki.

Wprowadzenie

W uzasadnieniu do Projektu nowelizacji zaakcentowano, że  „Zaproponowane zmiany stanowić będą istotny czynnik powodujący ożywienie gospodarcze, który wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym oraz przedsiębiorców, stanowiąc istotne rozwiązania, w szczególności dla wytwórców energii z OZE oraz całej branży działającej na rzecz rozwoju instalacji OZE”. Czy aby na pewno? Czy proponowane zmiany zliberalizują zasady lokalizacji farm fotowoltaicznych i usuną niedogodności związane z obecnym brzmieniem przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym?

Jeśli budynek, to z fotowoltaiką

Ułatwieniem dla fotowoltaiki ma być regulacja prawna w świetle której plan miejscowy przewidujący możliwość lokalizacji budynków, umożliwia również lokalizację zamontowanych na budynku instalacji odnawialnych źródeł energii wykorzystujących do wytwarzania energii wyłącznie energię promieniowania słonecznego oraz mikroinstalacji w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2021 r. poz. 610, 1093, 1873 i 2376 oraz z 2022 r. poz. 467), również w przypadku innego przeznaczenia terenu niż produkcyjne. Co istotne, ustalenia planu miejscowego mogą zakazać lokalizacji takich instalacji, przy czym konieczne będą wyraźne zapisy w planie w tym zakresie.

Duże OZE tylko w planach miejscowych

Projekt nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym datowany na 11 października br. przewiduje dodanie do art. 14 upzp ustępu 6a w świetle którego zmiana zagospodarowania terenu, dotycząca niezamontowanych na budynku instalacji odnawialnych źródeł energii o mocy zainstalowanej większej niż 500 kW (a więc 0,5 mW), z wyłączeniem instalacji wytwarzających energię z energii promieniowania słonecznego o mocy zainstalowanej nie większej niż 1000 kW (a więc 1 mW) (dalej tzw. duże OZE) następuje na podstawie planu miejscowego (art. 14 ust. 6a pkt 2).

Proponuje się zatem wprowadzić regulację analogiczną do obecnie obowiązującej w odniesieniu do obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2 tyś. m. kw., których lokalizacja możliwa jest wyłącznie na podstawie planu miejscowego. Proponowana zmiana wpisuje się w nurt, w świetle którego urządzenia wytwarzające energię z OZE o znacznej mocy powinny być sytuowane w sposób planowy i przemyślany, przez co można będzie je lokalizować wyłącznie  na podstawie planu miejscowego. Docelowo niemożliwe będzie wydawanie dla nich decyzji o warunkach zabudowy.

Plany miejscowe dla OZE w trybie uproszczonym

Niedogodność związaną z koniecznością uchwalenia plan miejscowego dla dużych OZE planuje się złagodzić poprzez umożliwienie ich uchwalania w trybie uproszczonym. Proponuje się wprowadzenie zapisu, że do sporządzania i uchwalania planu miejscowego dopuszcza się zastosowanie postępowania uproszczonego, jeżeli plan miejscowy lub jego zmiana dotyczy wyłącznie lokalizacji instalacji odnawialnych źródeł energii.

W okresie przejściowym możliwe będzie wydawanie decyzji o warunkach zabudowy dla dużych OZE

W przepisach przejściowych przewidziano, iż do dnia utraty mocy przez studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w danej gminie, zmiana zagospodarowania terenu, o której mowa w art. 14 ust. 6a pkt 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym może nastąpić również na podstawie decyzji o warunkach zabudowy (art. 57 Projektu). Utrata mocy przez studium ma nastąpić w momencie wejścia w życie planu ogólnego jednak nie później niż 31 grudnia 2025 r. To jest zatem maksymalny termin, w którym możliwe będzie wydawanie decyzji o warunkach zabudowy dla dużych OZE, jeśli wcześniej nie zostanie w gminie uchwalony plan ogólny.

Projektuje się uchylenie art. 9–13 upzp w tym m. in. art. 10 ust. 2a, który w aktualnym brzmieniu stanowi, iż jeżeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy zainstalowanej większej niż 500 kW, a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, w studium ustala się ich rozmieszczenie, z wyłączeniem:

1. wolnostojących urządzeń fotowoltaicznych, o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1000 kW zlokalizowanych na gruntach rolnych stanowiących użytki rolne klas V, VI, VIz i nieużytki - w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2020 r. poz. 2052 oraz z 2021 r. poz. 922 i 1641);
2. urządzeń innych niż wolnostojące.

Przypomnieć warto, że w praktyce poważne wątpliwości budziło to, jakie są skutki braku ustalenia w studium rozmieszczenia dużych OZE, o których mowa w 10 ust. 2a upzp (czy uzasadnia to odmowę ustalenia warunków zabudowy dla tego rodzaju inwestycji, a może nie stoi to na przeszkodzie ustaleniu warunków zabudowy i to z ułatwieniem wynikającym z art. 61 ust. 3 upzp pozwalającym nie weryfikować czy inwestycja spełnia wymóg tzw. dobrego sąsiedztwa i ma dostęp do drogi publicznej -takie stanowisko zaprezentował NSA w wyroku z dnia 12.10.2022, sygn. akt II OSK 1482/21, czy też możliwe jest ustalenie warunków zabudowy dla tego rodzaju inwestycji tylko w przypadku, gdy spełnione są wszystkie przesłanki z art. 61 ust. 1 upzp w tym zasada dobrego sąsiedztwa).

Warto zaczekać z wnioskami o warunki zabudowy dla dużych OZE?

Wydaje się, że już po wyroku NSA wyroku z dnia 12.10.2022, sygn. akt II OSK 1482/21, w którym NSA przełamał dotychczasową linię orzeczniczą i uznał, że brak rozmieszczenia w studium urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy zainstalowanej większej niż 500 kW nie wyłącza a priori dopuszczalności ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla takiej inwestycji uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy dla dużych OZE będzie ułatwione. Dodatkowo usunięcie art. 10 ust. 2a upzp w planowanej nowelizacji rozwieje wszelkie wątpliwości, które pojawiały się dotychczas w praktyce na gruncie spraw o ustalenie warunków zabudowy dla tego rodzaju inwestycji. W przypadku OZE, jest zatem inaczej niż w odniesieniu do pozostałych inwestycji i wydaje się, że warto rozważyć wstrzymanie się ze złożeniem wniosku o warunki zabudowy do czasu wejścia w życie projektowanych przepisów, by wniosek był procedowany na podstawie nowych przepisów. Jeśli bowiem złożymy wniosek przed wejściem w życie zmian, wątpliwości dotyczące wydawania warunków zabudowy dla dużych OZE wynikające z brzmienia art. 10 ust. 2a upzp pozostaną aktualne, gdyż mocą przepisu przejściowego tj. art. 58 ust. 1 ustawy nowelizującej, do spraw wydania warunków zabudowy wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu dotychczasowym.

Wydawanie warunków zabudowy dla dużych OZE będzie jednak możliwe tylko do dnia utraty mocy przez studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w danej gminie (a więc do dnia uchwalenia planu ogólnego, nie później niż do 31 grudnia 2025 r). Po tej dacie wydawanie warunków zabudowy dla dużych OZE, a więc np. farmy fotowoltaicznej o mocy powyżej 1 mW w ogóle nie będzie możliwe, a konieczność uchwalania planu miejscowego dla tego rodzaju inwestycji (choćby i w trybie uproszczonym) może w dalszym ciągu blokować rozwój branży.