Udane zabezpieczenie roszczenia w procesie frankowym

W jednej z naszych spraw dotyczących żądania zapłaty i ustalenia nieważności umowy kredytu frankowego, wniosek o zabezpieczenie roszczenia został przez sąd rozpoznający sprawę oddalony. Sąd I instancji oddalenie wniosku uzasadnił przede wszystkim ustaloną w apelacji poznańskiej linią orzeczniczą, zgodnie z którą zabezpieczenia roszczenia w sprawach frankowych, nawet jeśli zostawały udzielone, następczo były nagminnie uchylane, wobec braku spełnienia przesłanek zabezpieczenia. Jednak w wyniku zażalenia takiego rozstrzygnięcia, udało nam się, dzięki przedstawionej argumentacji, przełamać nieprzychylną linię orzeczniczą apelacji poznańskiej i uzyskać korzystne dla kredytobiorcy zabezpieczenie roszczenia na czas trwania procesu.

Przesłanki zabezpieczenia

Omawiana sprawa dotyczyła żądania zapłaty – zwrotu uiszczonych rat z tytułu umowy kredytu oraz ustalenia przez sąd, że umowa kredytu zawarta przez kredytobiorcę z bankiem jest nieważna. Sprawa rozpoznawana jest przez I Wydział Cywilny Sądu Okręgowego w Poznaniu.

W imieniu kredytobiorcy wnieśliśmy również wniosek o zabezpieczenie roszczenia poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania spłaty rat kredytu w terminach i w wysokości wynikających z umowy kredytu na czas trwania postępowania. Powództwo opierało się na zarzucie, iż w poszczególnych jednostkach redakcyjnych umowy kredytu zawarte zostały niedozwolone postanowienia umowne, o których mowa w art. 385¹ § 1 zd. 1 k.c.

Poza uprawdopodobnieniem roszczenia oraz wykazaniem interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, w imieniu kredytobiorcy wskazaliśmy, że doszło już do spłaty całego otrzymanego w ramach umowy kredytu kapitału. Szeroko uzasadniliśmy ponadto, iż udzielenie zabezpieczenia w niniejszej sprawie uzasadnione jest również koniecznością realizacji regulacji prawa unijnego. Na mocy Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 095 z 21.4.1993, s. 29, dalej: Dyrektywa) Państwa członkowskie zapewniają skuteczne środki mające na celu zapobieganie stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach.

Rozstrzygnięcie wniosku

Jak już zostało wskazane powyżej, sąd I instancji oddalił wniosek Powoda o zabezpieczenie roszczenia, wskazując przede wszystkim, że w apelacji poznańskiej ukształtowała się linia orzecznicza, zgodnie z którą wydawane postanowienia o zabezpieczeniu były zmieniane, a wnioski powodów oddalane i to także w sytuacji złożenia wniosku po przesłuchaniu strony powodowej.

Sąd Okręgowy wskazał, że Powód uprawdopodobnił swoje roszczenie wobec banku w zakresie pozwalającym na udzielenie zabezpieczenia. Postanowienia umowy w ocenie sądu zostały sformułowane przez pozwany bank tak, że jednostronnie narzucają kredytobiorcy określone rozwiązania, w tym m.in. w zakresie ustalania kursu walutowego, sposobu wypłacania przeliczania wysokości wypłacanej transzy, kursu sprzedaży przy spłacie kredytu, ustalania sposobu należnych odsetek. Sąd przyznał, że przywołane części umowy wskazują, że łącząca strony umowa zawiera niedozwolone postanowienia umowne, a Powód ma interes prawny, by w świetle art. 189 k.p.c. domagać się ustalenia czy przedmiotowa umowa jest ważna, czy nie.

Powołując się jednak na opisaną powyżej linię orzeczniczą w zakresie zabezpieczenia roszczeń w sprawach frankowych oraz na fakt, że wyrok w sprawie nie podlega egzekucji, Sąd Okręgowy oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia. Sąd wskazał ponadto, że nic nie wskazuje na to by pozycja pozwanego banku mogła budzić obawy co do skuteczności wzajemnych rozliczeń stron.

Zażalenie i ostateczne rozstrzygnięcie

Stanowczo nie zgadzając się z argumentacją sądu i oddaleniem wniosku o zabezpieczenie roszczenia, złożyliśmy zażalenie (poziome). Zażalenie bowiem rozpoznaje sąd, który wydał zaskarżone postanowienie.

Na poparcie naszych zarzutów przedstawiliśmy szereg przykładów z orzecznictwa, w sprawach, w których w podobnych okolicznościach sądy udzielały powodom – kredytobiorcom – zabezpieczenia ich roszczenia. Komplementarnie uzasadniliśmy konieczność ochrony praw majątkowych kredytobiorcy, poprzez umożliwienie mu niespłacania nieważnej wskutek sprzeczności z prawem umowy kredytu. W interesie kredytobiorcy było bowiem przerwanie dalszego wykonywania nieważnej umowy (spłata rat kapitałowo – odsetkowych), zwłaszcza w trakcie trwającego postępowania sądowego, które ową nieważność ma przesądzić.

Z satysfakcją odebraliśmy wiadomość, że nasza argumentacja przekonała Sąd Okręgowy w Poznaniu, który pozytywnie rozpoznawał poziome zażalenie w sprawie zabezpieczenia roszczenia.

Zgodnie z rozstrzygnięciem, postanowienie zostało zmienione, a Powód uzyskał zabezpieczenie roszczenia poprzez zawieszenie obowiązku dokonywania spłat rat wynikających z umowy kredytu. Zabezpieczenie powoduje, że bank nie będzie miał podstaw do wypowiedzenia umowy kredytu z uwagi na zaprzestanie spłat rat kredytu w terminach wynikających z umowy. Sąd przychylił się do poglądu, że postanowienia umowne, w których bankowi przyznano uprawnienie do jednostronnego regulowania wysokości kwoty wypłaconego kredytu i rat kredytu waloryzowanego kursem CHF poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu kupna/sprzedaży franka szwajcarskiego oraz wysokości tzw. spreadu przy pozbawieniu konsumenta jakiegokolwiek wpływu i bez wskazania w umowie sposobu ustalania kursów walut, rażąco narusza interesy konsumenta i jest sprzeczne z dobrymi obyczajami (art. 385¹ § 1k.c.).

Sąd przyznał nam również rację w aspekcie możliwości zabezpieczenia przedmiotowego roszczenia, wskazując, że wyrok uwzględniający żądanie ustalenia nieważności umowy kredytowej niewątpliwie rozstrzyga i przesądza w sposób ostateczny o braku obowiązku spełniania przez powoda - kredytobiorcę – na  rzecz banku – kredytodawcy – jakichkolwiek świadczeń z tego tytułu w przyszłości, a więc zezwala z jednej strony na zaprzestanie spłaty kolejnych rat kredytu, wynikających z nieważnej umowy oraz z drugiej strony odbiera bankowi podstawę dla żądania ich płacenia. Ustalające orzeczenie sądu w tym przedmiocie znosi więc jakiekolwiek wątpliwości stron i zapobiega dalszemu sporowi o roszczenia banku wynikające z umowy. Zatem zaprzestanie spłacania rat kredytu, co do którego uprawdopodobniono roszczenie o ustalenie jego nieważności, jest logiczną konsekwencją takiego uprawdopodobnienia.

Stąd też rozpoznając zażalenie i przychylając się do naszej argumentacji w nim przedstawionej, Sąd zmienił zaskarżone postanowienie i udzielił Powodowi zabezpieczenia jego roszczenia. Dzięki temu kredytobiorca, na czas trwania przedmiotowego postępowania, jest zwolniony z obowiązku uiszczania rat z nieważnej umowy kredytu. Stanowi to znaczne odciążenie dla kredytobiorcy, gdyż z uwagi na kurs CHF, miesięczna rata kredytu sięgnęła kwoty czterocyfrowej. Zastosowany przez Sąd sposób zabezpieczenia pozbawia również pozwanego prawa do stwierdzenia opóźnienia w płatności rat, jak i dokonywania z powodu braku płatności tych rat wypowiedzenia umowy kredytowej, którą pozwany uznaje za ważną i obowiązującą.

Jak widać na przytoczonym przykładzie, nie warto poddawać się nawet w sytuacji przytłaczającego rozstrzygnięcia i argumentacji sądu oraz ukształtowanej, negatywnej linii orzeczniczej. Zalecamy upór w dążeniu do obrony swoich praw oraz oczywiście korzystanie z pomocy specjalistów, którzy nieugiętą argumentacją są w stanie przełamać impas – jak w opisanym przykładzie.