Czy pozwolenie konserwatorskie musi pozostawać ważne przez cały czas budowy?

Z naszych doświadczeń wynika, że w przypadku, gdy inwestycja budowlana jest tego rodzaju, że wymaga przed wydaniem pozwolenia na budowę uzyskania pozwolenia właściwego konserwatora zabytków na prowadzenie robót przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków, inwestorzy uzyskują pozwolenia konserwatorskie wydawane zwykle z krótkimi terminami ważności.

A następnie, czasem kilkukrotnie nawet, w trakcie realizacji inwestycji występują o przedłużanie ważności udzielonych pozwoleń konserwatorskich bądź o wydanie nowych dla tej samej inwestycji. Czy taka praktyka jest prawidłowa?

Zgodnie z art.  39 ust. 1 u.p.b. prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków (dalej zwanego pozwoleniem konserwatorskim). Pozwolenie konserwatorskie zawiera termin ważności.

W tym kontekście na uwagę zasługuje wprawdzie nieprawomocny, póki co, ale jednak poruszający istotne kwestie wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 czerwca 2019 r., VII SA/Wa 9/19 relacji między terminem ważności pozwolenia konserwatorskiego a możliwością wykonywania pozwolenia na budowę. Sąd uznał, że termin ważności pozwolenia konserwatorskiego ma walor jedynie informacyjny. WSA w Warszawie przyjął, iż po wydaniu decyzji o pozwoleniu na budowę, decyzja konserwatora zostaje niejako skonsumowana, a inwestor zachowuje uprawnienia nadane mu tą decyzją, dopóty dopóki decyzja o pozwoleniu na budowę pozostaje w obrocie prawnym. W konsekwencji zdaniem WSA w Warszawie prowadzenie robót budowlanych na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę jednakże po terminie ważności określonym w pozwoleniu konserwatorskim nie może być traktowane jako prowadzenie robót bez pozwolenia konserwatorskiego, a więc nie jest zasadne nałożenie na inwestora kary z tego tytułu na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Słusznie dostrzegł WSA, ze odmienna interpretacja wprowadzałaby niepewność w sytuacji prawnej inwestora - mogłoby dojść do sytuacji, w  której organ konserwatorski, pomimo że wydał uprzednio pozwolenie konserwatorskie, zmieniłby następnie stanowisko w przedmiocie legalności, zakresu czy warunków inwestycji i odmówiłby wydania pozwolenia konserwatorskiego, uniemożliwiając zakończenie inwestycji w pierwotnym kształcie.

Pogląd zaprezentowany przez WSA w Warszawie w analizowanym wyroku należy uznać za słuszny i uzasadniony. Dodatkowym argumentem przemawiającym za jego zasadnością jest fakt, że przepisy ustawy o ochronie zabytków nie przewidują możliwości przeniesienia uprawnień wynikających z pozwolenia konserwatorskiego na inny podmiot[1], podczas gdy oczywistym jest dopuszczalność przeniesienia pozwolenia na budowę. Skoro zatem nowy inwestor może realizować inwestycję bez obaw o nałożenie na niego kary za prowadzenie robót budowlanych bez pozwolenia konserwatorskiego, to podobnie należy przyjąć w sytuacji, gdy owo pozwolenie utraci ważność w toku realizacji robót budowlanych objętych ważnym pozwoleniem na budowę.    

Pozostaje żywić nadzieję, że stanowisko zaprezentowane przez WSA w Warszawie zostanie podzielone przez NSA. Wówczas zapewne zmieni się podejście praktyczne do kwestii przedłużania ważności pozwoleń konserwatorskich i uzyskiwania nowych pozwoleń w trakcie realizacji inwestycji.