Wpływ unieważnienia mpzp na ostateczne pozwolenia na budowę

Unieważnienie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rodzi poważne skutki prawne. Jednym z nich jest możliwość wzruszenia indywidualnych rozstrzygnięć wydanych na jego podstawie. To rodzi pytanie o prawny byt ostatecznych decyzji o pozwoleniu na budowę.

Jednym z warunków uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę jest zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 35 ust. 1 pkt 1) Prawa budowlanego). Problem pojawia się w sytuacji, gdy miejscowy plan, na podstawie którego organ administracji architektoniczno-budowlanej dokonuje powyższej oceny zostaje unieważniony.

Skutki unieważnienia miejscowego planu

Jednolite stanowisko doktryny oraz sądów administracyjnych wskazuje, że stwierdzenie nieważności miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego powoduje zniesienie tego aktu z jednoczesnym przyjęciem, że nie wywoływał on skutków prawnych od momentu jego wydania. Orzeczenie stwierdzające nieważność planu ma zatem charakter deklaratoryjny[1]. To oznacza, że mamy do czynienia z tzw. fikcją prawną, polegającą na przyjęciu, że miejscowy plan nie obowiązywał w chwili wydawania pozwolenia na budowę.

Rozbieżności w orzecznictwie

Z orzecznictwa sądów administracyjnych można wyodrębnić dwa poglądy. Pierwszy z nich zakłada konieczność wyeliminowania z obrotu prawnego pozwolenia na budowę wydanego na podstawie unieważnionego planu. Wskazuje się, że na skutek unieważnienia planu, decyzje te obarczone są wadą polegającą na braku podstawy prawnej do ich wydania. Konieczne jest zatem stwierdzenie nieważności tych rozstrzygnięć w trybie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.[2]

Pogląd ten wydaje się dość rygorystyczny biorąc pod uwagę, że przyczyną unieważnienia planu nie zawsze będą akurat te postanowienia, które były podstawą do wydania pozwolenia na budowę. Co więcej, stwierdzenie nieważności planu nie musi być w ogóle związane z jego stroną merytoryczną. Przyczynkiem do tego może być bowiem także istotna wadliwość procedury jego sporządzania lub naruszenie właściwości organów w tym zakresie (art. 28 ust. 1 u.p.z.p.).

Dlatego też, drugie z rozwiązań wskazywanych przez sądy administracyjne zakłada brak automatyzmu w stwierdzaniu nieważności pozwoleń na budowę wydanych na podstawie nieważnego planu. Wskazuje się, że nie można z góry zakładać nieważności pozwolenia na budowę, a ewentualne rozstrzygnięcia tego typu powinny być poprzedzone oceną związku pomiędzy przyczyną unieważnienia planu, a ewentualną przyczyną nieważności pozwolenia na budowę[3].

Podsumowanie

Reasumując, kwestia wpływu stwierdzenia nieważności miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na wydane na jego podstawie pozwolenia na budowę kształtuje się dwojako. Z analizy orzecznictwa trzeba jednak wywieść, że ryzyko unieważnienia pozwolenia na budowę na skutek wyeliminowania miejscowego planu z obrotu prawnego jest stosunkowo wysokie. Należy przy tym pamiętać, że ocena wpływu unieważnienia planu na pozwolenia budowlane wydane na jego podstawie musi być dokonywana indywidualnie w stosunku do danego przypadku.