Prawa i obowiązki byłego członka zarządu

W dniu 13 października 2022 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu spółek handlowych. Zmieniła ona m.in. treść przepisu art. 203 §3 ksh. Przepis ten dotyczy praw i obowiązków byłego członka zarządu. Pozornie kosmetyczna zmiana ma jednak doniosłe konsekwencje prawne.

W dotychczasowym brzmieniu przepis art. 203 §3 ksh dotyczył „odwołanego” członka zarządu. Po jego nowelizacji przepis art. 203 §3 ksh dotyczy „byłego” członka zarządu. Zmiana ta oznacza, że wskazane przepisem art. 203 §3 ksh prawa i obowiązki członka zarządu, który przestał już nim być dotyczą każdego byłego członka zarządu. W poprzednim stanie prawnym, prawa i obowiązki posiadał jedynie odwołany członek zarządu. Przepis ten nie dotyczył zatem tych członków zarządu, którzy utracili status piastuna organu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z innych przyczyn niż odwołanie. Tytułem przykładu wskazać tu można: rezygnację, wygaśnięcie mandatu, czy inne przyczyny przewidziane prawem, a z którymi łączy się utrata członkostwa w zarządzie spółki. Tym samym nowelizacja przyznała prawa i obowiązki każdemu byłemu członkowi zarządu, bez względu na to, w jaki sposób przestał piastować dotychczasową funkcję w tym organie.

Prawa i obowiązki, o których stanowi przepis, każdego byłego członka zarządu to możliwość złożenia przez niego wyjaśnień w toku sporządzania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego. Wyjaśnienia te obejmują okres pełnienia przez byłego członka zarządu funkcji w tym organie. Każdy były, a nie tylko – jak w stanie prawnym sprzed nowelizacji – wyłącznie odwołany, członek zarządu jest także uprawniony i obowiązany do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym sprawozdanie zarządu z działalności i sprawozdanie finansowe. Chodzi tu o zgromadzenie wspólników zatwierdzające te sprawozdania, czyli zwyczajne zgromadzenie wspólników, o którym mowa w przepisie art. 231 §1 ksh.

Nowelizacja z dnia 13 października 2022 r. zmieniła także końcowe brzmienie przepisu art. 203 §3 ksh. W dotychczasowym brzmieniu stanowił on: „chyba że akt odwołania stanowi inaczej.” Obecna jego treść to: „chyba że uchwała zgromadzenia wspólników stanowi inaczej.”

Ponownie, z pozoru kosmetyczna zmiana, wywołująca doniosłe konsekwencje prawne. Zasadą wynikającą z przepisu art. 201 §4 ksh jest, że to wspólnicy powołują i odwołują członków zarządu. Jakkolwiek, umowa spółki może stanowić inaczej. Tym samym dopuszczane jest, aby prawo do powoływania i odwoływania członków zarządu przyznane zostało, przykładowo, ustanowionej w spółce radzie nadzorczej. Odwołując członka zarządu rada nadzorcza podejmuje uchwałę w tym przedmiocie. Odwołany członek zarządu, zgodnie z treścią przepisu art. 203 §3 ksh, jest uprawniony i obowiązany do składania stosownych wyjaśnień i udziału w zgromadzeniu wspólników. Jakkolwiek, zgromadzenie wspólników może, zgodnie ze znowelizowanym przepisem art. 203 §3 ksh, powziąć uchwałę uchylającą prawo wspólnika i tym samym zwalniającą go z tego obowiązku. Istotne jest, że uchwała zgromadzenia wspólników może być podjęta w innym czasie, niż uchwała odwołująca członka zarządu. Co więcej, inny organ może decydować o odwołaniu zarządcy ze stanowiska a inny organ o pozbawieniu go prawa i zwolnieniu z obowiązku, o którym mowa. Z dotychczasowego brzmienia przepisu art. 203 §3 ksh wynikało, że to organ odwołujący i to w momencie odwoływania członka zarządu mógł powziąć decyzję o pozbawieniu go jego praw i obowiązków wynikających z przepisu art. 203 §3 ksh. Obecnie uległo to zmianie. Zgromadzenie wspólników, nawet gdy nie ono podejmowało decyzję o odwołaniu członka zarządu, jest uprawnione, aby zwolnić go z powyższych obowiązków, a uchwała wspólników w tej sprawie może być powzięta w innym czasie niż decyzja o odwołaniu. Jak się wydaje, przepis ten będzie miał zastosowanie także do sytuacji, w której członek zarządu złożył rezygnację, czy też gdy jego mandat wygasł z innych powodów i tym samym stał się byłym członkiem zarządu spółki.