Odliczenie z faktur VAT-RR także przy potrąceniu nabytych wierzytelności

Odliczenie z faktury VAT-RR jest możliwe także, gdy zapłata za nabywane produkty rolne następuje przez potrącenie z wierzytelnościami przysługującymi nabywcy wobec rolnika ryczałtowego a pozyskanymi od osób trzecich.

Powyższe stanowisko wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24.02.2016 r. sygn. I FSK 1721/14. Sprawa dotyczyła spółki, która kupiła produkty rolne od rolnika ryczałtowego i w jego imieniu wystawiła fakturę VAT-RR. Ponadto spółka ta – w drodze umowy przelewu wierzytelności (o której mowa w art. 509 Kodeksu cywilnego) – nabyła od podmiotu trzeciego wierzytelność, której dłużnikiem był wspomniany rolnik ryczałtowy. Spółka wpłaciła na rachunek bankowy rolnika kwotę należną za produkty rolne, wynikającą z faktury VAT-RR, pomniejszoną o kwotę nabytej wierzytelności, gdyż w pozostałej części nastąpiło potrącenie.

Spór z organem podatkowym sprowadzał się do tego, czy uregulowana w ten sposób należność daje Spółce prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego o zryczałtowany zwrot podatku.

Fiskus odmówił Spółce takiego prawa. Wskazał, że przepisy ustawy o VAT akceptują potrącenia jako formę zapłaty należności w rozliczeniach z rolnikami ryczałtowymi, tylko i wyłącznie z tytułu towarów i usług dostarczonych rolnikowi (a więc wierzytelności własnych nabywcy produktów rolnych), z tytułu spłat rat pożyczek i zaliczek udzielanych rolnikowi oraz potrącenia wynikające z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE lub tytułów wykonawczych (egzekucyjnych). Zdaniem organu, powyższe nie wystąpiło w analizowanej sprawie.

Zarówno sąd I instancji - WSA w Poznaniu, jak i NSA nie zgodziły się z powyższym stanowiskiem organu i przyznały rację Spółce. Podkreślono, że reprezentowane przez organ zbyt formalistyczne podejście do sposobu płatności prowadzi do naruszenia zasady neutralności i proporcjonalności VAT. Najważniejsze jest, że wzajemne należności pomiędzy rolnikiem a podatnikiem zostały rozliczone.

Dodatkowo NSA zwrócił uwagę, że przez należności za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu, o których mowa w spornych przepisach, należy rozumieć również potrącenia wierzytelności nabyte przez nabywcę produktów rolnych od osoby trzeciej, o ile nie prowadzi to do nadużycia prawa. Jak podniesiono w przedstawianym orzeczeniu, częstokroć tego rodzaju kompensaty są w interesie nie tylko nabywców, lecz też rolników.

Omawiany wyrok wpisuje się w korzystną linię orzeczniczą dotyczącą rozliczeń z rolnikami ryczałtowymi. NSA odwołując się do podstawowych zasad konstrukcji podatku VAT wskazuje, że warunki tworzone w ramach procedury zwrotu powinny być tak ukonstytuowane i rozumiane, aby nie godziły w zasadę neutralności oraz spełniały wymogi zasady proporcjonalności.