17.01.2019
KATEGORIA: Sprawy korporacyjne
15 grudnia 2018 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem nadzoru nad rynkiem finansowym oraz ochrony inwestorów na tym rynku. Wbrew pozorom, wprowadzone zmiany dotyczą nie tylko branży finansowej, a – tytułem przykładu - nowe sankcje dotknąć mogą chociażby branżę deweloperską.
Ustawa wprowadza nowe uprawnienia dla Prezesa UOKiK, który w przypadku stwierdzenia stosowania przez przedsiębiorcę we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych lub stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, może nałożyć karę pieniężną do 2 000 000 zł na osobę zarządzającą przedsiębiorcą. Zmiana jest o tyle istotna, że do tej pory, stwierdzenie wystąpienia niedozwolonych postanowień umownych lub stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów wiązać mogło się jedynie z sankcją nałożoną na przedsiębiorcę (w szczególności więc: na spółkę). Obecnie, po wejściu w życie opisywanych regulacji, sankcja będzie mogła zostać nałożona również na osobę zarządzającą przedsiębiorcą (w szczególności więc: zarząd spółki), jeśli w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie trwania stwierdzonego naruszenia, umyślnie dopuściła ona przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazów określonych w art. 23a lub art. 24 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tj. zakazu stosowania we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych lub praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów).
Słowem przypomnienia, do praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zalicza się godzące w nie, sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowania przedsiębiorcy, w tym m. in. naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji czy nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji. Natomiast, o niedozwolonych klauzulach umownych możemy mówić w przypadku postanowień kształtujących prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszających interesy konsumenta.
Co istotne, zgodnie z treścią art. 106 b ust. 3 znowelizowanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nałożenie na osobę zarządzającą opisywanej powyżej kary pieniężnej, może nastąpić wyłącznie w decyzji nakładającej na przedsiębiorcę karę pieniężną z tytułu stosowania przez przedsiębiorcę niedozwolonych postanowień umownych lub praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Jak wynika wiec z powyższego, warunkiem do ukarania zarządzającego będzie nałożenie sankcji finansowej również na przedsiębiorcę.
Poza wysokością sankcji pieniężnej, która może zostać nałożona na zarządzającego z tytułu naruszenia wymienionych wyżej przepisów prawa, ustawa formułuje również katalog przesłanek łagodzących lub zaostrzających odpowiedzialność zarządzającego. Niewątpliwie więc, przypisanie odpowiedzialności osobie zarządzającej, uzależnione będzie od szczegółowych okoliczności konkretnego przypadku. Należy jednak mieć na względzie, że - co do zasady - każdy przypadek dotyczyć będzie oceny zachowań osoby, której przypisać można działalność o charakterze zawodowym i profesjonalnym, a więc obciążonej zobowiązaniem do zapewnienia wyższej staranności względem podejmowanych praktyk.
Zgodnie z treścią komunikatu prasowego opublikowanego na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wypowiedzią prezesa UOKiK Marka Niechciała: „Będziemy korzystać z nowych narzędzi, ponieważ z naszego doświadczenia wynika, że to decyzje oraz nadzór kadry zarządzającej mają ogromny wpływ na stosowanie przez firmę praktyk, które naruszają prawa konsumentów”.
W kontekście nowych instrumentów, którymi dysponuje Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, warto postawić sobie pytanie, czy stosowane w naszym przedsiębiorstwie praktyki lub wzorce umowne mogą zostać uznane za naruszające postanowienia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Być może warto nowy rok rozpocząć od przeprowadzenia w tej kwestii audytu prawnego, aby zminimalizować ryzyko przypisania przedsiębiorcy (a w konsekwencji: również zarządzającemu) dolegliwej sankcji finansowej.