20.04.2020
KATEGORIA: Inwestycje budowlane
Przepisy znowelizowanej „tarczy antykryzysowej” w ramach środków do walki z pandemią koronawirusa, przewidują m.in. uproszczenia w procesie inwestycyjnym dla zamierzeń budowlanych podejmowanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19. Jednakże, wprowadzone przez ustawodawcę ułatwienia i wyłączenia mogą niekiedy stanowić pole do nadużyć.
W dniu 31 marca 2020 r. weszło w życie większość przepisów nowelizujących ustawę z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw [dalej jako: „Specustawa”].
Jedną z istotnych regulacji dla procesu inwestycyjnego zawiera art. 12 Specustawy, wyłączający zastosowanie przepisów Prawa budowlanego, ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (a także aktów planistycznych wydanych na jej podstawie) oraz ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Co jednak istotne, wyłączenia te mają zastosowanie tylko do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.
W świetle obowiązujących przepisów, inwestor ma obowiązek niezwłocznego poinformowania organu administracji architektoniczno-budowlanej o robotach budowlanych oraz o zmianie sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, które następują w związku z przeciwdziałaniem COVID-19. Wymóg przekazania tej informacji nie jest przy tym warunkiem przystąpienia do wykonywania robót budowlanych albo dokonania zmiany sposobu użytkowania. Jak podkreślają autorzy ustawy, dzięki tej informacji organ administracji architektoniczno-budowlanej uzyska niezbędną wiedzę o inwestycjach realizowanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 oraz będzie miał możliwość ingerencji w przypadku stwierdzenia, że roboty budowlane mogą spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. By organ mógł podjąć sprawne działania w tej sferze, informacja od inwestora powinna określać: rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia – w przypadku prowadzenia robót budowlanych, zaś w przypadku zmiany sposobu użytkowania – dotychczasowy i zamierzony sposób użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.
Przepisy Specustawy nakładają na inwestora obowiązek zapewnienia objęcia kierownictwa oraz nadzoru przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane nad robotami budowlanymi prowadzonymi w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, których rozpoczęcie, zgodnie z przepisami ustawy – Prawo budowlane, wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Osoba posiadająca uprawnienia budowlane odpowiada nie tylko za przestrzeganie przepisów, ale również za wykonanie prac zgodnie z wiedzą i sztuką budowlaną, a co za tym idzie bezpieczeństwem ich wykonania i późniejszego użytkowania. Stąd też propozycja kierowania i nadzorowania prac wymagających pozwolenia na budowę przez osoby pełniące odpowiednie samodzielne funkcje techniczne.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 Specustawy, art. 12 utraci moc po upływie 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 5 września 2020 r.).
Warto dodać, iż trwają prace nad ustawą o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Ustawa ta zakłada odpowiednie stosowanie omawianego art. 12 Specustawy do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych dotyczących utrzymania ciągłości działania istotnych usług, w szczególności w zakresie telekomunikacji, łączności publicznej, transportu, świadczeń zdrowotnych, energii, handlu, gospodarki wodnej lub kanalizacyjnej, oczyszczania ścieków, porządku publicznego oraz obronności.
Skutki
Wskazana regulacja niewątpliwie wpisuje się w założenie projektodawców jakim jest „ułatwienie realizacji zamierzeń budowlanych podejmowanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19”. Wyłączenie stosowania wskazanych ustaw z zakresu procesu inwestycyjnego może okazać się bardzo korzystne z punktu widzenia przedsiębiorców, bowiem pozwala w szybkim tempie i bez zbędnych formalności przeorganizować poszczególne pomieszczenia tak, by w większym stopniu zapewnić bezpieczeństwo przebywających w nich ludzi. Nadto, omawiany przepis może stanowić istotne narzędzie w przypadku konieczności stworzenia nowych lub zaadaptowania istniejących obiektów np. na potrzeby ulokowania w nich zwiększającej się liczby osób zakażonych koronawirusem.
Z drugiej strony, realnym ryzykiem wydaje się wykorzystywanie przewidzianych w ustawie wyłączeń dla realizacji obiektów budowlanych, które w rzeczywistości mają służyć innym celom niż przeciwdziałanie COVID-19. Powyższe może spowodować sporą liczbę tzw. samowoli budowlanych, które niewątpliwie będą przedmiotem zainteresowania organów nadzoru budowlanego po zakończeniu pandemii. Zagrożenia można również upatrywać w wyłączeniu stosowania ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Ewentualne nadużycie tych przepisów może doprowadzić do nieodwracalnych skutków.