11.02.2021
KATEGORIA: Kredyty frankowe
Dnia 25 marca 2021 r. odbędzie się posiedzenie całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, na którym zostaną rozstrzygnięte najważniejsze problemy, występujące w sprawach frankowych. Przyszłe orzeczenie będzie miało wpływ na wszystkie sprawy dotyczące zarówno kredytów indeksowanych, jak
i denominowanych, które nie zostaną zakończone do daty jego wydania.
W artykule z dnia 02 listopada 2020 r. „Nieważność umowy o kredyt frankowy a rozliczenie wzajemnych roszczeń przez bank i kredytobiorcę (frankowicza)”, wskazano, iż w dniu 12 maja 2020 r., przedstawiono Sądowi Najwyższemu (sygn. akt III CZP 41/20) kilka pytań prawnych, w tym ,,Czy w przypadku nieważności (art. 58 k.c.) lub bezskuteczności (art. 385[1] § 1 k.c.) umowy kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego, w wykonaniu której konsument uzyskał od banku określony kapitał i następnie dokonywał na rzecz banku spłaty rat kredytu, na rzecz każdej ze stron powstaje samodzielne roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia (art. 410 § 2 k.c.), czy tylko jedno roszczenie, którego przedmiotem jest różnica w wartości wzbogacenia każdej ze stron, a więc przysługujące tylko tej stronie, której świadczenie miało większą wartość?”. Sprawa ta nie została rozstrzygnięta do dnia publikacji niniejszego artykułu.
Jednocześnie wskazać należy, iż 29 stycznia 2021 r. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, przedstawił do rozstrzygnięcia składowi całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego szereg pytań prawnych, które mają na celu usunięcie najpoważniejszych wątpliwości, które występują w sprawach frankowych. Powyższe jest efektem zapowiedzi Pierwszego Prezesa, iż konieczne jest ujednolicenie orzecznictwa w sprawach frankowych z uwagi na znaczne rozbieżności występujące w orzecznictwie zarówno Sądów Powszechnych, jak i Sądu Najwyższego. Pytania prawne mają zostać rozstrzygnięte już 25 marca 2021 r., a orzeczenie w składzie całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, doprowadzi do sytuacji, w której Sądy Powszechne będą rozstrzygać sprawy frankowe w zgodzie z jego treścią. Wszelkie odstępstwo, od stanowiska, które zaprezentuje Sąd Najwyższy, będzie miało w ocenie autora charakter wyjątkowy i z dużą dozą prawdopodobieństwa nie ostanie się w postępowaniu apelacyjnym.
W ramach przedmiotowego wniosku, postawiono następujące pytania:
1. Czy w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie wiąże konsumenta, możliwe jest przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów?
W razie odpowiedzi przeczącej na powyższe pytanie:
2. Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego do takiej waluty umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie?
3. Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu denominowanego w walucie obcej umowa ta może wiązać strony w pozostałym zakresie?
Niezależnie od treści odpowiedzi na pytania 1-3:
4. Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonaniu której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łączne świadczenie miało wyższą wysokość?
5. Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej z powodu niedozwolonego charakteru niektórych jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty?
6. Czy, jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?
Jak widać ww. pytania dotyczą najistotniejszych wątpliwości dotyczących spraw frankowych, w szczególności: czy możliwe jest ,,odfrankowienie” umowy; czy właściwa jest teoria dwóch kondykcji, czy też teoria salda; jak określić bieg przedawnienia roszczeń banków; czy bankom przysługuje wynagrodzenie z tytułu korzystania z jego środków przez kredytobiorcę.
W ocenie autora, wszystkie odpowiedzi na ww. pytania, będą miały bardzo poważny wpływ na sprawy frankowe, który zostanie przedstawiony w kolejnych artykułach, które ukażą się po 25 marca 2021 r. (data wydania orzeczenia przez Sąd Najwyższy).