Odpowiedzialność członka zarządu spółki kapitałowej – zakaz prowadzenia działalności gospodarczej

Jednym z podstawowych obowiązków członka zarządu spółki kapitałowej jest monitorowanie sytuacji finansowej spółki oraz złożenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości. Celem przymuszenia członków zarządu do wykonania owego obowiązku ustawodawca przewidział szereg sankcji.

Jedną z takich sankcji jest odpowiedzialność członków zarządu za szkodę wynikającą z niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie. Inną z sankcji, jest natomiast możliwość orzeczenia przez sąd na podstawie art. 373 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe, zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez członka zarządu oraz pełnienia przez niego określonych funkcji.

Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia określonych funkcji sąd orzeka wyłącznie na wniosek, złożony w szczególności przez wierzyciela spółki. Omawiany zakaz obejmuje w szczególności zakaz pełnienia funkcji w zarządzie lub radzie nadzorczej spółek handlowych, spółdzielni, fundacji oraz stowarzyszeń, jak również zakaz bycia pełnomocnikiem wskazanych podmiotów.

Zakaz może zostać orzeczony przez sąd na okres od jednego do dziesieciu lat. Rozstrzygając zasadność orzeczenia wspomnianego zakazu, jak też decydując o jego długość, sąd bierze pod uwagę stopień winy oraz skutki podejmowanych przez członka zarządu działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa spółki i rozmiar pokrzywdzenia jej wierzycieli. Możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia wskazanych funkcji przez członka zarządu z powodu zawinionego braku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wygasa w przypadku, gdy postępowanie w tej sprawie nie zostało wszczęte w terminie roku od dnia ogłoszenia upadłości albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu nieposiadania przez spółkę majątku wystarczającego na zaspokojenie kosztów postępowania lub jeżeli ów majątek wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów. Jeżeli natomiast wniosek o ogłoszenie upadłości nie został złożony, gdy postępowanie w tej sprawie nie zostało wszczęte w terminie trzech lat od dnia ustania stanu niewypłacalności albo wygaśnięcia obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez danego członka zarządu.

Istotnym jest, że możliwości orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia funkcji przez członka zarządu, nie wyklucza odrzucenie przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu nieuzupełnienia braków formalnych wniosku.

Jak zatem widać, z odpowiedzialnością członka zarządu za złożenie sprawozdania finansowego, związana jest także możliwość sankcyjnego pozbawienia go prawa sprawowania funkcji w zarządzie spółek kapitałowych. Brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki kapitałowej może wiązać się w konsekwencji nie tylko z obciążeniem członka zarządu obowiązkiem pokrycia długów spółki, ale także z pozbawieniem go źródła dochodów.