Skarga do sądu administracyjnego na negatywną ocenę projektu

Obowiązująca w perspektywie finansowej 2014-2020 ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020[1] zawiera zasady, dotyczące procedury odwoławczej od negatywnej oceny projektu zgłoszonego do współfinansowania ze środków europejskich, wprowadzając także niewielkie zmiany w porównaniu z poprzednim okresem programowania.

Ustawa definiuje m.in. pojęcie „negatywnej oceny projektu”  precyzując, że jest to ocena w zakresie spełniania przez projekt kryteriów wyboru projektów, w ramach której:

• projekt nie uzyskał wymaganej liczby punktów lub nie spełnił kryteriów wyboru projektów, na skutek czego nie może być wybrany do dofinansowania albo skierowany do kolejnego etapu oceny;
• projekt uzyskał wymaganą liczbę punktów lub spełnił kryteria wyboru projektów, jednak kwota przeznaczona na dofinansowanie projektów w konkursie nie wystarcza na wybranie go do dofinansowania. 

Powyższa definicja negatywnej oceny projektu jest w znacznej mierze konsekwencją dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych, które już w poprzedniej perspektywie finansowej zwracały uwagę przede wszystkim na skutek, jaki ma informacja dotycząca zgłaszanego projektu odnośnie możliwości otrzymania dofinansowania przez zgłaszającego ten projekt wnioskodawcę. Poglądy sądów były formułowane m.in. w sytuacjach, gdy projekt wnioskodawcy uzyskał co prawda pozytywną ocenę, ale wskutek niskiej pozycji na liście rankingowej i ograniczonej puli środków w konkursie nie mógł otrzymać dofinansowania.  

W przypadku negatywnej oceny projektu (w powyżej wskazanym rozumieniu), wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia protestu, a w sytuacji jego nieuwzględnienia przez instytucję zarządzającą, prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Co istotne, skarga do sądu administracyjnego dotyczy wyłącznie wad przeprowadzonej oceny projektu. Sądy administracyjne nie analizują spełniania przez projekt wnoszącego skargę podmiotu kryteriów oceny wynikających z dokumentacji konkursowej, lecz rozstrzygają co do poprawności oceny przeprowadzonej w danym przypadku przez instytucję zarządzającą.

Zatem skarga powinna wskazywać nieprawidłowości negatywnej oceny projektu, w tym zarówno mogące wynikać z samej dokumentacji konkursowej (które powodują, że co do zasady przeprowadzona na ich podstawie ocena jest nieprawidłowa), jak i uchybienia proceduralne, powstałe w toku oceny, w tym także – uchybienia niewynikające z wad dokumentacji konkursowej. Przykładem tych pierwszych może być nieprawidłowa konstrukcja kryteriów konkursowych, w tym podanego przez instytucje zarządzającą znaczenia poszczególnych kryteriów. Kryteria powinny mieć charakter przejrzysty i niedyskryminacyjny, a przeprowadzona na ich podstawie ocena – rzetelna i bezstronna. Istotne wady, ograniczające równy dostęp wnioskodawców do informacji o warunkach i sposobie wyboru projektów do dofinansowania, mogą też zawierać takie dokumenty, jak regulamin konkursu, instrukcja wypełniania wniosku o finansowanie lub wytyczne instytucji zarządzającej programem operacyjnym.

Jak podkreśla się w orzecznictwie sądów administracyjnych,[2] reguły wyboru projektów powinny być jasne i jednoznaczne, określając w sposób przejrzysty i precyzyjny konsekwencje prawne określonego działania lub zaniechania uczestników konkursu. Standardom takim nie odpowiadają systemy realizacji, stwarzające zbyt szerokie pole do interpretacji dla podmiotów czy organów je stosujących lub na tyle nieostre, że ich stosowanie narusza zasady równości, przejrzystości, rzetelności lub bezstronności.

Często występującym uchybieniem procesu oceny jest także niedostateczne lub nieprecyzyjne uzasadnienie danej oceny projektu. Uchybienie to może wystąpić zarówno na etapie pierwotnej oceny projektu, jak i rozstrzygnięcia złożonego przez wnioskodawcę protestu. Arbitralne i pozbawione uzasadnienia twierdzenia oceniających dany projekt naruszają zasadę przejrzystości i utrudniają (a niekiedy nawet udaremniają) korzystanie przez wnioskodawcę ze środków odwoławczych.

Katalog możliwych rozstrzygnięć sądu administracyjnego obejmuje uwzględnienie skargi (w przypadku, w którym sąd stwierdzi, że ocena została przeprowadzona w sposób naruszający prawo i naruszenie to miało istotny wpływ na wynik oceny, sąd przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania przez instytucję zarządzającą), oddalenie skargi w przypadku jej nieuwzględnienia lub umorzenie postępowania w sprawie, jeżeli jest ono bezprzedmiotowe. Co istotne, sądy wskazują, że sama wadliwość prawna lub faktyczna procedur konkursowych, pozbawiająca  uczestników konkursu możliwości poprawnego i skutecznego złożenia wniosku o dofinansowanie - może być utożsamiana z naruszeniem prawa, o którym mowa powyżej. W takim przypadku ważne jest, czy taka wadliwość miała istotny wpływ na wynik oceny projektu.

Na rozstrzygnięcie skargi sąd administracyjny ma trzydzieści dni od dnia jej wniesienia. Termin na wniesienie skargi wynosi jedynie czternaście dni od dnia doręczenia wnioskodawcy informacji o nieuwzględnieniu protestu lub informacji o negatywnej ponownej ocenie projektu bądź informacji o pozostawieniu protestu bez rozpatrzenia (w tym także w sytuacji, gdy protest pozostawiono bez rozpatrzenia z uwagi na wyczerpanie - na jakimkolwiek etapie procedury odwoławczej - kwoty przeznaczonej na dofinansowanie projektów w ramach działania).