Ustalenie warunków zabudowy przez organ odwoławczy

Od 1 czerwca bieżącego roku „sprzeciw” zastąpił tradycyjną skargę do sądu administracyjnego na decyzję podjętą w trybie art. 138 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego[1]. Wprowadzona nowelizacją kpa instytucja, nabiera szczególnego znaczenia dla możliwości ustalenia warunków zabudowy przez organ odwoławczy.

Organy odwoławcze wielokrotnie błędnie uznawały, że w przypadku warunków zabudowy a limine wyłączona jest możliwość ich ustalenia na etapie postępowania odwoławczego. Tymczasem nie można kategorycznie wykluczyć sytuacji, kiedy ustalenie warunków zabudowy będzie miało miejsce w decyzji organu II instancji.

Podkreślić należy, że załatwienie sprawy o wydanie warunków zabudowy jest obowiązkiem organu pierwszej instancji, a w przypadku wniesienia odwołania - organu odwoławczego. Tym samym, kompetencja organu II instancji obejmuje rozpoznanie sprawy, a nie tylko ocenę postępowania i wydanej przez organ I instancji decyzji.

Oczywiście - w każdej sprawie ocena przesłanek zastosowania przez organ orzeczenia reformatoryjnego na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 kpa, wymaga dużej rozwagi i uwzględnienia wszelkich aspektów zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego[2]. Jednakże, na co należy zwrócić uwagę i co podkreśla się w judykaturze – sam fakt, że organ I instancji odmówił wydania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, nie oznacza, że organ odwoławczy nie może wydać decyzji reformatoryjnej i ustalić przedmiotowych warunków zabudowy. Możliwym jest bowiem dokonanie przez niego odmiennej oceny wyników analizy urbanistycznej, pozwalającej na ich ustalenie. Z charakteru unormowania dotyczącego decyzji o warunkach zabudowy wynika jedynie, że wydanie takiej decyzji musi być poprzedzone powołaniem urbanisty, który sporządzić ma projekt decyzji ustalającej warunki zabudowy, natomiast „Nie istnieje (…) przepis prawa, z którego miałaby wynikać "super" norma prawna zakazująca takiego procederu organowi odwoławczemu”[3].

Zwrócić należy również uwagę, że organ odwoławczy, wydając rozstrzygnięcie w sprawie musi uwzględniać kontekst i tło rozpoznawanej przez siebie sprawy. Jeżeli zatem, organ I instancji nie reaguje na kolejne uchylanie swoich orzeczeń i wydaje ponownie decyzję w sposób istotnie naruszającą przepisy prawa,  organ odwoławczy ponownie merytorycznie rozpatrujący sprawę, zobowiązany jest usunąć naruszenia przepisów prawa materialnego, których dopuszcza się organ I instancji i wydać decyzję reformatoryjną – czyli ustalającą warunki zabudowy[4].

Mimo że prezentowane wyżej poglądy prezentowane były jeszcze przed wejściem w życie nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego, wielokrotnie ignorowane były przez organy odwoławcze. Instytucja sprzeciwu umożliwi inwestorowi - w przypadku opieszałości organów administracji - zdecydowanie szybsze i skuteczniejsze ubieganie się o warunki zabudowy i zagospodarowania terenu. Pamiętać należy bowiem, że sąd administracyjny rozpoznaje sprzeciw w terminie 30 dni od dnia jego wpływu.